Жүжгийн зохиолч, төрөлх Шотланддаа хэд хэдэн жүжиг найруулсан, “Theatre Weekly” сайтын үүсгэн байгуулагч, ерөнхий редактор Грег Сюарт “Монгол Хаан” жүжгийн тухай шүүмж бичихдээ сонирхолтой дүгнэлтүүдийг өгчээ.
Орос, Хятадын дунд орших, далайд гарцгүй Монгол Улс бол барууны ертөнцийн хувьд гүйцэд нээгдээгүй газар хэвээр байна. Их Британи, Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийг ойг тэмдэглэж байгаа үед “Монгол Хаан” хэмээх туульсын жүжгийг Лондонгийн Колизум театрын тайзнаа цөөхөн удаа толилуулж байгаа юм.
Энэ бол Монгол жүжиг Европын үзэгчдэд анх удаа хүрч байгаа түүхэн үйл явдал бөгөөд нүүдэлчдийн уламжлалт соёлыг таниулах эхний алхам болж байна.
Монголын зохиолч, яруу найрагч Бавуугийн Лхагвасүрэн “Тамгагүй төр” жүжгийн зохиолыг 1998 онд бичсэн билээ. Лондонд “Монгол Хаан” нэрээр толилуулж буй эл жүжгийг Жонн Мэн орчуулж, Тимбэрлэк Вертенбэйкер редакторласан аж. Жүжгийг Монгол хэлээр тоглож, тайзны дээр англи хадмал орчуулгыг нь гаргаж байна.
“Хэро” Баатарын найруулсан “Монгол хаан” жүжиг үзэгчдийг хоёр мянганы тэртээх үйл явдалд хөтлөх бөгөөд Арчуг Хаан (Ганболдын Эрдэнэбилэг тоглосон) хэмээх төр улсынхаа төлөө бүхнээ зориулсан итгэл үнэмшил, үүрэг хариуцлага бүхий хүчирхэг удирдагчийн тухай өгүүлэх болно.
Хааны хоёр хатнаас (Уртнасангийн Уранчимэг, Одхүүгийн Дөлгөөн нар тоглосон) хоёр хүү хэдхэн хоногийн зайтай мэндлэхэд хааны шадар (Сугарын Болд-Эрдэнэ тоглосон) хаант улсын хувь заяаг эргүүлэх жигшүүрт хуйвалдааныг зохион байгуулна.
Энэ жүжиг Шекспирийн зохиолын хэв маягтай тун төстэй. Шекспирийг өөрийг нь ч гайхшруулж мэдэх эмгэнэлт үйл явдал бол үүний жишээ.
Жүжгийн үг яриа нь голдуу шүлэглэсэн хэлбэртэй, зүйрлэл ихтэй. Жүжигчид нь түүнийгээ илэрхийлэхдээ маш нухацтай хандана. Тиймээс энэ жүжиг Лондонгийн стандарттай харьцуулахад агуулгын хувьд тийм гүн гүнзгий биш ч гэлээ гурван цаг үргэлжилнэ.
Лондон Колизум бол Лондонгийн театрын хамгийн том тайзуудын нэг боловч “Монгол Хаан” жүжиг энэ театрыг бүрэн дүүргэж чаджээ. Өмнө нь Лондонд ийм зүйл болж байгаагүй гэхэд хилсдэхгүй.
Даваасүрэнгийн Баярбаатарын дэглэсэн бүжгийн хэсгүүдэд нийт 70 гаруй бүжигчин оролцох бөгөөд тэд бүгд хоорондоо нэгэн цогц болж, Мягмарын Бирваагийн зохиосон хөг аялгуунд зохицох аж.
Очиржанцангийн Болдын хувцас загвар үзэгчдийг алмайруулж, нүсэр боловч нарийн чимэглэл бүхий тайз засал нүдний өмнө хэдэнтээ хувирч өөрчлөгдөх нь гайхалтай.
Эндрю Эллисийн тайзны гэрэлтүүлэг жүжгийн цар хүрээг өргөж, галаар тургилах луу гарч ирэх нь өнгө сүрийг улам нэмж, энэ бүхэн эрх мэдлийн төлөөх цуст тулаанаар өндөрлөнө.
Жүжигчдийг илүү тодруулж харуулах, эсвэл үйл явдалд түлхүү ач холбогдол өгөх хэрэгтэй байсан болов уу гэж бодогдож магадгүй. Гэхдээ энэ бол Монгол жүжиг. Мөн харах нүдийг баясгах урлаг учраас та тайзны дээрх орчуулгыг харахгүй байсан ч гол санааг нь ойлгож болох тийм л тоглолт.
Монголын театрын урлагийг таниулаад зогсохгүй Монгол Улсын соёл, уламжлалын танин мэдэхүйн хаалгыг нээж буйн хувьд энэ бол ялалт байлаа. “Монгол Хаан” жүжиг бол үзсэн үзэгчид нь өөрсдийгөө азтайд тооцож болох, урьд өмнө байгаагүй тийм үзэгдэл, үйл явдал болж байна.
Эх сурвалж: “Theatre Weekly”
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2024 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 10. ЛХАГВА ГАРАГ. № 6 (7250)
