З.БАТЦЭЦЭГ

Түрүү жилийн 11-р сарын 11-нд дотоод, гадаадын соёлыг түүнгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй агуу сонгодог зохиолч Федор Достоевскийн мэндэлсний 201 жилийн ой тохиосон. Тэрбээр дэлхийн хамгийн алдартай Оросын зохиолчдын нэг гэсэн статустай бөгөөд түүний уран бүтээлээр кино хийсээр байна. Time Out нь Ф.Достоевскийн зохиол, богино өгүүллэгээс сэдэвлэсэн хамгийн шилдэг 7 киног эргэн санав.

The Double, 2013

Ф.Достоевскийн "Хуулбарлагч" өгүүллэгт зальтай, ичгүүргүй хуулбарлагч Санкт-Петербургт гарч ирснийг олж мэдсэн нэрт зөвлөхийн тухай өгүүлдэг. Энэ нь Жесси Эйзенберг, Миа Васиковска нарын гол дүрд нь тоглосон Ричард Айоадегийн ижил нэртэй сэтгэл зүйн триллер киноны үндэс болсон юм.

Эв дүйгүй оффисын ажилтан Саймон Жеймсийн уйтгартай амьдрал нэг өдрийн дотор там болон хувирна. Ажил хэрэгч, авхаалжтай, сэтгэл татам Жеймс Саймон ажилд ордог. Гол асуудал нь тэр залуу бол гол дүрийн яг хуулбар, гэхдээ хэн ч үүнийг анзаарахгүй. Аажмаар шинээр ирсэн хүн "оргиналын" амьдралаар хооллодог шимэгч болж хувирдаг. Түүний ололт амжилтыг өөрийн болгож, хайрт бүсгүйд нь нүд унагана.

Ф.Достоевскийнх шиг "Хуулбарлагч" кино ертөнц нь гунигтай, гашуун инээдэмээр дүүрэн. Энд хүн өөрийн мөн чанараа алдаж, систем дэх жижиг, амархан солигддог араа болж хувирдаг.

"Цагаан шөнө" (Le notti bianche, 1957)

Ганцаардмал мөрөөдөгчийн тухай “Цагаа шөнө” гэх уянгын романыг Лучино Висконти 1957 онд кино болгосон. Зохиолч киноныхоо дүрүүдийг илүү "прагматик" болгосон нь эх зохиолын романтик санааг бага зэрэг өөрчилсөн юм.

Уйдсан Марио (Марчелло Мастроянни) бүсгүйчүүдтэй танилцах гэж Ливорногийн цасанд хучигдсан гудамжаар тэнүүчилж явна. Санамсаргүй байдлаар тэрээр гунигтай Натальятай (Мария Шелл) тааралддаг бөгөөд тэрээр сүйт залуугаасаа жилийн турш захидал аваагүй хэмээн гуниглана. Марио үдэш бүр түүнтэй хамт алхаж, түүний амьдралын шинэ гайхалтай нарийн ширийн зүйлийг мэдэж авдаг.

Санкт-Петербургийн цагаан шөнийн мэдрэмжийг төрүүлдэг романы нууцлаг уур амьсгалыг сэргээхийн тулд кино багийнхан театрын тайзны элементүүдийг санагдуулам үзэмжийг бүтээжээ. Энэ киноны цас, өтгөн манан зэрэг орон зайг зохиомлоор бүтээжээ. Хүний гараар бүтсэн энэхүү гоо үзэсгэлэнд бодит байдал, мөрөөдлийн ертөнц хоёрын зөрчилдөөн хурц бөгөөд тод харагдана.

Гэм зэм Rikos ja rangaistus, 1983

Инээдэмтэй жүжгээрээ алдартай Аки Каурисмаки мэргэжлийн карьераа "Гэм зэм" киноноос эхэлжээ. Найруулагчийн дурсамжаас үзэхэд тэрээр энэ санааг хэдэн жилийн турш тээсэн бөгөөд Хичкокийн зохиолыг дэлгэцэнд шилжүүлэх боломжгүй гэсэн нь түлхэц болсон байна. Кино асар их амжилтанд хүрсэн ч А.Каурисмаки өөрөө ийм ээдрээтэй, олон талт материалыг сонгосон нь том алдаа байсан гэдгээ хожим хүлээн зөвшөөрсөн.

Хүний ер бусын тухай онолоо туршиж үзэхээр шийдсэн өлсгөлөн оюутны түүхийг 1980-аад онд Финландын нийслэлд шилжүүлэн дүрсэлжээ. Анти Рахкайнен сүйт бүсгүйгээ эмгэнэлтэйгээр нас барсны дараа сургуулиа хаяж, нядалгааны газарт махны ченжээр ажилд ордог. Хэсэг хугацаанд тэрээр найз бүсгүйнхээ өшөөг авах төлөвлөгөө боловсруулж, бизнесменыг гэрт нь орж алдаг.

А..Кауризмакигийн "Гэм зэм" кинонд нийгмийн шударга бус байдлын сэдэл, "аймшигт" ертөнцөд өчүүхэн хүний ​​арчаагүй байдлын тухай өгүүлнэ. Гэсэн хэдий ч эх хувилбар шигээ уг кинонд хүн амины хэрэг үйлдсэн баатар нь хэрэглээний нийгмийг төдийлөн сорьдоггүй, өөрийнхөө доторх хүнийг устгадаг.

“Маанаг” Hakuchi, 1951

Акира Куросавагийн бүтээлээс та Оросын уран зохиолын олон хувилбарыг олж болно. Зарим шүүмжлэгчид бүр Куросавагийн найруулсан киног хамгийн шилдэг нь гэж нэрлэсэн бөгөөд 1951 онд гарсан "Маанаг" киноны талаар тэд санал нэг байна. Найруулагчийн ажлыг өндрөөр үнэлсэн Андрей Тарковский хэлэхдээ, Тоширо Мифунэгийн тоглосон Рогожин "Бүх Рогожинуудаас хамгийн орослог болсон” гэсэн байдаг.

Швейцарийн сэтгэцийн эмнэлгээс Орост буцаж ирсэн залуу хунтайж Мышкины тухай Ф.Достоевскийн зохиолын үйлдлийг дайны дараах Япон руу шилжүүлэв. Энэ нь түүхэнд аяндаа нөлөөлдөг. Даруухан Кинжи Камеда олзноос суллагдаж, гэртээ буцаж ирэв. Замдаа тэрээр  Денкичи Акаматай тааралдана. Д.Акима түүнд гунигтай нүдтэй Таеко Насуд сэтгэлтэй гэдгээ хэлдэг. Удахгүй гурван баатрын хувь тавилан эмгэнэлтэйгээр холилдох болно.

Үйл явц, газар, цаг хугацаа өөрчлөгдсөн ч А.Куросава Ф.Достоевскийн үзэл бодолд үнэнч хэвээр байна. Энэ нь Орос, Японы соёлын уламжлалыг хачирхалтай хослуулах боломжийг олгодог бөгөөд зохиолчийн номууд цаг хугацаа, орон зайгүй гэдгийг нотолсон юм.

Чөтгөрүүд, Les Possedes 1987

Анжей Вайда А.Куросавагийн нэгэн адил Оросын сонгодог зохиолыг, ялангуяа Ф.Достоевскийн бүтээлийг маш их биширдэг нэгэн байв. 1970-аад оны үед тэрээр төрөлх Польшдоо "Чөтгөрүүд" жүжгийг найруулж байсан бөгөөд хэдэн арван жилийн дараа буюу 2004 онд "Современник" тайзнаа энэхүү тоглолтын нээлт болжээ. Тус кино нь Достоевскийн зохиолоос гадна Альберт Камюгийн "Солиотууд" жүжгээс сэдэвлэсэн болно.

Польш найруулагч зургийнхаа дүрийг өөрчлөөгүй бөгөөд гол дүр, хувьсгалч Николай Ставрогины тухай юм. Гэсэн хэдий ч Ф.Достоевскийд "үнэнч" байсан ч зохиолч киногоо шинэ агуулгаар дүүргэсэн. А.Вайдагийн бусад олон "улс төрийн" бүтээлүүдийн нэгэн адил "Чөтгөрүүд" кинонд 1980-аад оны Польшид коммунистуудын эсрэг хөдөлгөөн өрнөсөн үйл явдлууд харагдана.

Ф.Достоевскийн баатруудад гадаад жүжигчид болох Изабелла Хупперт, Омар Шариф, Бернард Блиер болон бусад хүмүүс тоглосноор Хувьсгалын төрийн амьдралд үзүүлэх нөлөөллийн тухай түүхийг шинэлэг хэлбэрээр харуулж чадсан.

“Дөлгөөн” Une femme douce 1969

Христийн гүн ухаан судлаач Серена Кьеркегаард Роберт Брессон нар Федор Достоевскийн зохиолоор кино хийхэд зориулагдсан хүмүүс гэлтэй. Хоёр өөр үеийн зохиолчдыг эргэцүүлэн бодох хүсэл эрмэлзэл, ёс суртахууны аврал эсвэл үхлийн ирмэг дээр байгаа эрс тэс нөхцөлд дүрслэх хүсэл нэгддэг.

"Дөлгөөн" нь Р.Брессоны "Гэм зэм"-ээс сэдэвлэсэн "Халаасны хулгайч"-ын дараа хийсэн хоёр дахь Ф.Достоевскийн кино болсон юм. Бардам зангийн мөн чанар, гэр бүлийн аз жаргалын боломжгүй байдлын тухай кино нь түүний анхны өнгөт зураг байв. Сентименталист зургуудын палитрыг санагдуулам нарийхан сүүдэр нь дүрүүдийн амьдарч буй гашуун жүжигтэй зөрчилддөг.

Ижил нэртэй зохиолын нэгэн адил гол дүрийн баатар мөнгө хүүлэгч залуу, амиа хорлосон  эхнэрийнхээ авсны дэргэд хононо. Тэдний богинохон хамтын амьдрал ямар байсныг, энэ нь төгсгөлдөө юунд хүргэсэнийг тэр санан дурсана.

“Ах дүү Карамазовыхан” 1958

Федор Достоевскийн сүүлчийн роман нь зохиолчийн бүх эрэл хайгуул, санааг нэгтгэсэн түүний гэрээслэл юм. Энэхүү бүтээлд Карамазовын гэр бүлийн түүхийг төдийгүй тэдний эргэн тойронд байсан баатруудын тухай богино өгүүллэгүүдийг оруулсан нь хувийн түүхээс бүх нийтийнх болж өргөжсөн юм. Гунигтай мөрдөгч дүрийн цаана бузар муу ба буян хоёрын мөнхийн тэмцлийн тухай шашин, гүн ухааны роман нуугдаж байдаг.

"Ах дүү Карамазов" бол дэлгэцэнд алдагдуулахгүйгээр дамжуулах боломжгүй бүтээл юм. Нарийвчилсан дасан зохицох амжилттай оролдлогуудын нэг нь "Халуун тугалган дээвэр дээрх муур" драмаараа алдартай Ричард Брукс юм. Тэр үнэхээр том романы ихэнх үйл явдлын гол шугамыг хадгалж чадсан. Гэсэн хэдий ч найруулагч Федор Карамазовын байшин дотор болсон үйл явдлууд болон 19-р зууны орос хүний ​​амьдралын хэв маягийг илүү сонирхож харуулсан.

Р.Брукс дүрүүдийг бүх зөрчилдөөн, нууц, хүсэл тэмүүллийг Федор Достоевскийн санаачилсан байдлаар харуулж чадсан.

Эх сурвалж: www.zms.mn