Б.БАЯРЖАВХЛАН
Бушуу туулай борвиндоо баастай гэдэг хэлц үг байдаг. Учир нь яаруу, сандруу хийсэн ажил дутуу, дулимаг болдог гэдгийг л ёжилж хэлсэн нь энэ. Тэгвэл энэ үгийг бүрэн дүүрэн утгаар харуулж буй үйл явдал бол энэ жилийн зам засварын ажил байлаа.
Энэ жил нийслэлчүүд бид 17 байршилд 19.5 км замыг засахаар төсөвт суулгасан байсан. Ингэхдээ тодорхой байршлуудад авто замын засвар хийхээс гадна хучилтын хийцийг хүчтгэх, инженерийн шугам сүлжээний худгуудын түвшнийг тохируулан өндөрлөх, хашлага, явган замын засвар үйлчилгээ хийх, тэмдэг тэмдэглэгээг шинэчилнэ. Тус ажил арваннэгдүгээр сарын 20-ныг хүртэл үргэлжилнэ гэж оны эхэнд хэлж байв. Гэвч нийслэл энэ жил бонд гаргаж 200 орчим тэрбум төгрөгөөр 87 байршилд 162.3 км авто замыг засахаар болж, 2-3 өдөрт зам засаж ид шидийн гэмээр зүйл үзүүлэх болов. Учир нь манай улсын хувьд зам засварын ажил хоёр эсвэл гуравхан хоногт дуусна гэдэг шинэ, сонин бөгөөд таатай мэдээ. Уг ажлыг жил бүр хийхээр төлөвлөж эхлүүлдэг ч явцын хувьд удаан, үр дүн, гүйцэтгэл муу болдог талтай. Мөн олон хоног тэр дундаа өдрийн цагаар хаадаг тул замын ачаалал, түгжрэл нэмэгдэж иргэдийн бухимдлыг төрүүлсээр ирсэн. Сонгуультай зэрэгцэн ухаан орсон хотын удирдлагууд өнгөрсөн долоо хоногийн байдлаар 68 байршилд 83 км авто замыг засаад байна. Тэгвэл зам засварын ажил эхэлж байх үед Хотын дарга технологийн горим алдахгүйн тулд хөрсөн дээр хүйтрэхээс өмнө засаж дуусгахаа мэдэгдэж байв. Тэрээр "Улаанбаатар хот жилд дунджаар 15-16 км зам засч, шинэчилдэг байсан бол энэ жил 162 км замаа нэг дор засаж, шинэчлэхээр төлөвлөсөн. Яагаад энэ жил 10 дахин урт зам засаж, шинэчилж байна вэ гэхээр бонд гаргаж, нийслэлийнхээ замыг бүхэлд нь шинэчилж, тээврийн хэрэгслийн зорчилтыг нэмэгдүүлье гэж төлөвлөсөн. Өөрөөр хэлбэл, ирэх 2025 оны эхний хагас жилийн байдлаар хотод нэг ч ширхэг хагархай замгүй болсон байх ёстой. Зарим иргэд "Өдөр алдаж шөнө" гэдэг шиг хичээл сургуультай давхцаж, замаа засдаг юм бэ гэж шүүмжилдэг. Бид 2024 оны зургадугаар сард бонд гаргах эрхээ авч, зураг төсвөө батлуулж, тендер зарласан. Үүнээс өмнө мөнгө байгаагүй ээ. Эхний тендер долдугаар сарын 28-нд шалгарч, дараа дараагийн тендерүүд шалгарч байна. Бидний зүгээс замын технологийн горим алдахгүй, хөрсөн дээр тэг хэм хүрч хүйтрэхээс өмнө замын ажлаа дуусгахаар төлөвлөж байна” гэж есдүгээр сард мэдэгдэж байсан. Гэхдээ хурдан шуурхай засаж байгаа нь сайшаамаар ч саар зүйл нь их байна.
Орой нь тавьсан зам өглөө нь эвдэрхийн учир юу вэ
Нийслэлчүүд тэг зогсолт хийлгэн байж Энхтайвны гүүрнээс Тэмээтэй хөшөө хүртэлх авто замыг засварласан. Тодруулбал, өнгөрсөн баасан гарагийн 23 цагаас тус авто замыг хааж засвар шинэчлэлтийн ажлыг нэг хоёр өдрийг дотор хийж гүйцэтгэсэн. Гэвч тус замыг шөнө засварласнаас үүдэж тэгш хэм алдагдаж, овон товонтой болсон гэж “Трүйроад” компанийн ерөнхий инженер Ж.Мөнхсүх хэлсэн. Ингэхдээ тэрээр “Бид бямба гарагт хучилтын ажлаа эхлүүлсэн. Үйл ажиллагааны явцад тэгш хэм алдагдаж хэсэг газар долгион үүссэн. Тус замыг засах бол ирэх хавар засах боломжтой” гэсэн юм. 2.8 тэрбум төгрөгөөр хоёр км авто зам засахдаа ийнхүү алдаа гаргасан нь энэ. Тэгвэл тус компани зөвхөн энэ замыг засаад зогсохгүй Богд уулын арын авто замын баруун хэсгийн засвар, шинэчлэлт 2.5 тэрбум төгрөг, Чингисийн өргөн чөлөөний авто замын хэсэгчилсэн засвар, шинэчлэлт 7.4 тэрбум төгрөгийн тендерт шалгарсан байна.
Иргэдийн хувьд дээрх замыг хүлээж авахгүй байхыг хүсэж байгаагаа илэрхийлж байв. Энэ талаар иргэн Д.Марал-Эрдэнэ “Стандартын шаардлага хангаагүй барилга, зам зэргийг улсын комисс хүлээж авдаггүй баймаар байна. Хоёрхон км зам тавьж байж, ийм хотгор, гүдгэртэй хийж болохгүй биз дээ. Мөн засварын ажил хийх үеэр зам хаадаг. Үүнээс үүдэж олон хүн ажлаа алдаж, өдрийг түгжрэлд өнгөрөөсөн шүү дээ. Мөн эдгээр замыг ойрын жилд засахгүй гэж байгаа. Тиймээс нэгэнт мөнгө зарж байгаа бол чанартай зам хийгээч ээ гэж хэлмээр байна” гэсэн юм.
Олон улсад авто замыг засах стандарт, норм гэж бий. Тухайлбал, +10 градусаас доош температурт авто замыг засаж янзлахгүй гэсэн байдаг. Тэгвэл дээрх замыг зассан өдөр буюу өнгөрсөн бямба гарагт цаг агаар өдөртөө +3, шөнөдөө -10 градус байсан юм. Өөрөөр хэлбэл, зам засварын ажил стандартын дагуу хийгдээгүй гэсэн үг. Энэ тухай Монгол Улсын Зөвлөх инженер Н.Адилбиш “Авто замын засвар шинэчлэлтийг хийхдээ ач холбогдлоор нь ангилан засвар хийдэг. Тухайлбал, хичнээн машин өдөрт тус замаар зорчиж байгаа эсэхийг нь харгалзан, хамгийн их ач холбогдолтойгоос нь эхэлж засдаг. Ингэхдээ +10 градусаас доош температурт засварын ажил хийхийг хориглодог. Энхтайвны гүүрний хучилтад алдаа гарсан нь агаарын температуртай шууд холбоотой. Тиймээс хүйтэнд, асфальт, бетон дэвсэхийг хорих хэрэгтэй. Мөн замын компани болон инженерүүд маань стандартаа барьж ажиллаач ээ гэж хүсмээр байна” гэсэн юм. Авто замын засвар болон хучилтыг хэдэн хэмд хийх ёстой байдаг талаар Нийслэлийн автозамын хөгжлийн газрын дарга Б.Одбаяраас тодруулахад “Манай улсад яг тэдэн хэмээс доош үед авто замын засварын ажлыг хийхгүй гэсэн дүрэм, журам байхгүй. Хүйтрэхээр бетон, асфальт зэрэг нь хурдан хатаж, хөлддөг. Үүнээс сэргийлж хүйтрэхээс өмнө хийдэг. +10 градус гээд байгаа нь өөр улсын стандартад л байдаг байх” гэсэн юм.
Харин энэ талаар Хотын даргын нэгдүгээр орлогчоор томилогдоод удаагүй Т.Даваадалай “Ийгл” телевизийн мэдээний хөтөлбөрөөр “Мэргэжлийн инженер хүмүүс хариуцлагын алдаа гаргасан байна лээ. Гэхдээ хүн алсан мэт хүндрэлтэй асуудал биш, засаж болох алдаа” хэмээн гүйцэтгэгч компанийг өмгөөлсөн байх юм. Хотын удирдлагууд болон Замын хөгжлийн газрынханд засварын ажлаа явуулж л байвал стандарт хамаагүй байна.
Өчигдөр буюу аравдугаар сарын 23-ны өдөр цаг агаар өдөртөө +8, шөнөдөө -7 градус байлаа. Гэвч тус өдрийн 23:00 цагаас 25-ны өдрийн 06:00 цагийн хооронд Архивын ерөнхий газраас Нисэхийн тойрог хүртэлх замыг хааж засахаар болжээ. Мөн энэ сарын 23-26-ны өдрүүдэд Дүнжингарав худалдааны төвийн урд зам, Орчлон хорооллоос хилчин хотхон хүртэлх замыг хааж засахаар болжээ. Эдгээр өдрүүдэд цаг агаар +10 градусаас бага температуртай байгаа юм.
Сонирхуулахад, Канад, Орос, Швед, Норвеги, Финланд гэх мэт хүйтэн, сэрүүн цаг агаартай улсууд +10 хэмээс доош үед засварын ажил явуулахгүй гэдэг стандартыг дагадаг юм байна. Манай улсын хувьд социализмын үед есдүгээр сарын 15-аас хойш зам засахыг хориглодог байжээ. Нэг үгээр, нийслэлчүүд шинэ замтай болох гэсэн биш, нуухийг нь авах гээд нүдийг нь сохлов гэгчийн үлгэр болох вий.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2024 ОНЫ АРАВДУГААР САРЫН 24. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 206 (7450)
