З.БАТЦЭЦЭГ

Нийгмийн сүлжээнд аз жаргалтай амьдралын тухай сайхан зураг оруулах нь олон хэрэглэгчдийн өдөр тутмын асуудал байдаг. Танихгүй хүмүүсээс коммент авахын тулд эрэгтэйчүүдээс илүү эмэгтэйчүүд тансаг худалдан авалт, аялал зэрэг бодит байдлаас хол байдаг өөгүй дүр төрхийг харуулдаг. Хүлээн зөвшөөрөхийн тулд тэд пропорцоо багасгаж, арьсаа гөлийлгөж, хэлбэр дүрсээ томруулж, янз бүрийн шүүлтүүр хэрэглэдэг. Тэдний зарим нь бүр үр дагаврыг нь бодохгүйгээр зөвхөн өөрсдийгөө төдийгүй хүүхдүүдээ ч "сайжруулдаг"г. Facetune ээжүүд гэж хэн бэ, фотошоп хүүхдийн сэтгэл зүйг хэрхэн сүйтгэдэг болохыг Lenta.ru сайт судалжээ.

Ээжүүд хүүхдийнхээ зургийг хэрхэн, яагаад засварладаг вэ?

Тавдугаар сарын сүүлчээр 22 настай Ази гаралтай Америкийн иргэн  Сабрина Колеман ээжийгээ Facetune засварлах аппликейшнд донтсон тухай гомдол мэдүүлснээр TikTok-т олны танил болсон. Сая гаруй хандалт авсан уг бичлэгт охин хамтдаа зургаа авахуулж, ээж нь эдгээр зургуудыг олон нийтийн сүлжээнд нийтлэхийг хүсэх болгонд тэд ижил өөрчлөлтөд ордог гэж мэдэгджээ. Ихэвчлэн охиныхоо арьсыг цайруулж, нүүр, гарыг нь багасгадаг байна. 

С.Колеман анх өсвөр насандаа ээжийнхээ ухаалаг утсан дээр засварласан зургуудаа олж мэдсэн гэж ярьсан байна. Түүний хэлснээр, тэр үед ээж нь зөвхөн арьсны өнгийг өөрчилж, нүүрний батгыг арилгасан байна. Тэд өөр өөр нийгмийн сүлжээг ашигладаг байсан тул тэр үүнд огт ач холбогдол өгөөгүй. Гэсэн хэдий ч хэдэн жилийн дараа охин коллежид орж, илүүдэл жинтэй болоход дахин ийм зүйл болжээ. 

Ээжийнх нь өссөн Хятадад туранхай, цайвар арьстай байх нь маш чухал гэж С.Колман хэлэв. "Би энэ зан үйлийн шалтгааныг мэдэж байгаа учраас уурлаагүй" гэж тэр тайлбарлав. “Би биетэйгээ эрүүл харилцаа тогтоохын тулд шаргуу ажиллаж, өөрийгөө хүлээн зөвшөөрч сурсан. Хэзээ нэгэн цагт ээж маань үүнийг хийж чадна гэж найдаж байна". 

С.Коулман ээжийн хамт

АНУ-ын өөр нэг оршин суугч, 25 настай Тэмми Анги ижил төстэй асуудлыг хуваалцжээ. Нийгмийн сүлжээн дэх төгс зураг авахын тулд ээжүүд хүүхдийнхээ гадаад төрхийг "сайжруулдаг" нь түүнд ердийн зүйл мэт санагддаг байв. "Намайг ээждээ зургаа илгээх болгондоо тэр тэднийг Мэйтү-гээр засварлаж, дараа нь нийтэлдэг" гэж ярьжээ. "Би үүнийг анх анзаарахдаа "ээжид миний гадаад төрх таалагдахгүй байна гэж бодсон" гэдгээ дурджээ. 

Эдгээр эмэгтэй хоёулаа хүүхдүүдийнхээ төдийгүй өөрсдийнхөө дүр төрх, нүүр царайг зассан байна. Сабрина Колеман, Тэмми Энжи нар азийн орнуудад ээжүүд нь гоо сайхны хуурамч хэвшмэл ойлголтын золиос болсон тул үүнийг өөрсдийн гарал үүсэлтэй холбон тайлбарладаг. Ийм учраас ийм зан үйлийн талаар ээжтэйгээ хэзээ ч ярилцаж байгаагүй бөгөөд тэдний эсрэг сөрөг бодол санаа агуулдаггүй гэсэн байна. "Тэр надад хайргүй эсвэл намайг үзэсгэлэнтэй гэж боддоггүй юм биш. Тэр зүгээр л Хятадын стандартад нийцүүлэхийг хичээж байна" гэж Энжи дүгнэжээ.

Ратгерсийн их сургуулийн сэтгэл судлалын профессор Шарлотт Маркигийн хэлснээр эцэг эхийн энэ өчүүхэн үйлдэл нь хүүхдэд ёс суртахууны ноцтой хохирол учруулж болзошгүй, учир нь тэр үүнийг "ээж намайг өөр харагдахыг хүсдэг" гэж ойлгодог.

"Та тэдний гадаад төрхийг өөрчилдөг бөгөөд энэ нь гоо сайхны бодит бус үзэл санааг үеэс үед дамжуулахад хувь нэмэр оруулдаг" гэж профессор тэмдэглэсэн байна. Өөрөөр хэлбэл, хүүхдүүдийнхээ зургийг фотошопоор засдаг эхчүүд өөртөө эргэлзэх сэтгэгдэл төрүүлэх эрсдэлтэй.

Эрүүл бус хооллолт, хүнд дасгал сургуулилтыг өөрсдөдөө болон хүүхдүүддээ тулгадаг эмэгтэйчүүдийн нэгэн адил Facetune-ийн ээжүүдийн үе бол 1970-1990-ээд оны "хоолны дэглэмийн соёл"-ын үлдэгдэл юм гэж профессор Марки хэлэв. Тэр үед туранхай болохын тулд өнөөгийн олон эхчүүд аюултай эм, чихэргүй хоол хүнс хэрэглэж байсан бөгөөд өнөөг хүртэл түүнээсээ татгалзаж чадахгүй байна. Үүний зэрэгцээ биеийн эерэг хөдөлгөөн 1990-ээд оны сүүлээр л үүссэн бөгөөд 2015 онд биеийг саармагжуулах үзэл баримтлал түгээмэл болсон.

“Бага наснаасаа бие махбодийн сөрөг дүр төрх нь бие махбодийн дисморфик эмгэг, сэтгэлийн хямрал, түгшүүрийн эмгэг, цаашлаад амиа хорлох бодолд хүргэдэг. Бусад зүйлсийн дотор сэтгэцийн эрүүл мэндийн эдгээр асуудлууд нь хүүхдийн сургуульд сурах, үе тэнгийнхэнтэйгээ харилцах чадварт сөргөөр нөлөөлдөг” сэтгэл судлалын профессор Шарлотт Марки хэлсэн байна. 

Асуудлын талаар эцэг эхчүүдтэй хэрхэн ярих вэ?

21 настай Каролин 13 настайдаа батгатай байхад ээж нь зургийг засварлаж байхыг анх анзаарчээ. “Би өөр харагдах ёстой гэж бодсон. Энэ нь миний биеийг ойлгоход асуудал үүсгэсэн нь гарцаагүй" гэж охин хүлээн зөвшөөрөв. Ээж нь Facebook-т засварласан бичлэгээ нийтлээд зогсохгүй зургийг нь гэртээ эргэн тойронд өлгөдөг гэж тэр нэмж хэлэв. Нэмж дурдахад, Каролайн ээж нь дүүгийнх нь шүдийг зурган дээр тэгшилж байгааг олон удаа анзаарсан гэв. 

Коулман, Энжи хоёроос ялгаатай нь Каролин ээж, сэтгэл зүйчтэйгээ илэн далангүй ярилцахдаа энэ асуудлыг хөндөхөөр шийджээ. Тэрбээр 16 настайдаа ээжийгээ уулзалтад урьж, фотошопоор хийсэн зургууд өөрт нь ямар сөрөг сэтгэл хөдлөл төрүүлснийг илэн далангүй ярьжээ. “Тэр бухимдсан. Тэр цагаас хойш тэрбээр ганцаарчилсан эмчилгээ хийлгэж, асуудлаа мэддэг болсон” гэж Каролин дурсав. Одоо ээж, охин хоёр халуун дотно, итгэлтэй харилцаатай байгаа ч Каролины хэлснээр мэргэжилтний дэргэд ярилцах нь түүний амьдралд хамгийн хэцүү байсан гэв.

Шарлотт Марки профессор Каролины үйлдлийг асуудлыг шийдэх хамгийн сайн стратегийг сонгосон гэж үзэж байна. Эцэг эхтэйгээ ижил төстэй яриа өрнүүлэхийг хүсч буй хүүхдүүдийн хувьд сэтгэл зүйч буруутгах биш харин асуултаас эхлэхийг зөвлөж байна. “Хүүхэд ээжээсээ яагаад зургийг засварлаж байгаа юм бэ, түүнийг хөндөхгүй орхих нь ямар буруу болохыг асууж магадгүй. Дараа нь та түүнийг нийтлэх зургийг сонгож, хамтдаа засварлах сонголтыг хийхэд нь урамшуулж болно" гэж тэр зөвлөж байна

Профессор мөн жижиг зүйлийг засахын тулд програм ашиглах, тухайлбал, шүд, үсний хоорондох зай, хоолны үлдэгдлийг хувцаснаас зайлуулах нь огт хор хөнөөлгүй гэдгийг онцлон тэмдэглэв. Гэхдээ бид арьсны өнгө, нүдний хэлбэр, инээмсэглэл эсвэл биеийн хэлбэр зэрэг эрс өөрчлөлтийн талаар ярихад хүүхдийн сэтгэл зүйд үзүүлэх үр дагавар нь эргэлт буцалтгүй болно.

Хямралын сэтгэл судлал, зан үйлийн шинжилгээний орос мэргэжилтэн Василиса Кулешова хариуд нь эхчүүд хүүхдийнхээ нүүрийг засахад донтдог хэд хэдэн шалтгааныг тодорхойлжээ. Нэг талаас, энэ нь өөрийгөө болон гэр бүлийн гишүүдээ нийгмийн сүлжээний бусад хэрэглэгчдийн гоё зурагтай байнга харьцуулдаг байж магадгүй юм.

Агуулгын гол зорилго нь аль болох сэтгэл татам харагдах явдал юм. Хүмүүс гэрэл зураг нь хангалттай гэрэл гэгээтэй биш, хүүхдүүд нь хангалттай үзэсгэлэнтэй биш, амьдрал нь тийм ч аз жаргалтай байдаггүй гэсэн мэдрэмжтэй тулгардаг. Энэхүү баяр баясгаланг мэдрэхийн тулд тэд фотошоп ашигладаг.

Нөгөөтэйгүүр, мэргэжилтний хэлснээр зураг дээрх өөрийн дүр төрхийг мэдрэх нь сэтгэлзүйн хазайлтын талаар их зүйлийг хэлж чадна. Энэ тохиолдолд бид хүлээлт ба бодит байдлын хоорондын зөрүүгээс үүссэн нарциссист зангийн тухай ярьж байна. Хүн гэрэл зургаас бодит байдлыг хараад ичиж, урам хугарах мэдрэмж төрж, түүнээс ангижрахын тулд дахин засварын тусламжтайгаар бодит байдлыг өөрчилдөг.

Ийм эхчүүдийг буруушаах нь утгагүй гэж орос мэргэжилтэн Кулешова бусад сэтгэл судлаачтай санал нэг байна. “Бид хүмүүсийн 90 хувь нь олон нийтийн сүлжээнд донтсон дэлхийд амьдарч байна. Энэ бол олон мянган хүний амьдралыг сүйрүүлдэг жинхэнэ өвчин юм. Бодит байдлаасаа илүү сайхан харагдах хэрэгцээ нь биднийг нарциссист спектрийн сэтгэцийн эмгэгт өртөмтгий болгодог" гэж мэргэжилтэн дүгнэв.

Эх сурвалж: zms.mn 

Онцлох үг 

Бид хүмүүсийн 90 хувь нь олон нийтийн сүлжээнд донтсон дэлхийд амьдарч байна. Хүүхдүүдийнхээ зургийг фотошопоор засдаг эхчүүд өөртөө эргэлзэх сэтгэгдэл төрүүлэх эрсдэлтэй. Гэхдээ шүд, үсний хоорондох зай, хоолны үлдэгдлийг хувцаснаас зайлуулах нь огт хор хөнөөлгүй гэдгийг мэргэжилтэн онцлон тэмдэглэв. Харин арьсны өнгө, нүдний хэлбэр, инээмсэглэл эсвэл биеийн хэлбэр зэрэг эрс өөрчлөлтийн талаар ярихад хүүхдийн сэтгэл зүйд үзүүлэх үр дагавар нь эргэлт буцалтгүй болно.