Энэ жил Үндэсний дуу бүжгийн чуулгын 50 жилийн ой тохиож байгаа. Ойн хүрээнд олон ажлыг шат дараатайгаар хийж байгаагийн нэг нь Солонгосын үндэсний театртай хамтарсан тоглолт юм. Өнгөрсөн сарын 27-нд Солонгос улсыг зорьсон манай уран бүтээлчид амжилттай тоглоод эх орондоо иржээ. Энэ талаар ҮДБЧ-ын Ерөнхий удирдаач Н.Буянбаатартай ярилцлаа.  

-Сайн явж ирэв үү. Тоглолт амжилттай юу. Үзэгчид хэрхэн хүлээж авав?

-Манай чуулгын 50 жилийн ойн арга хэм­жээ­ний үргэлжлэл болгон Солонгост тоглоод ирлээ. Өнгөрсөн сарын 10-нд БНСУ-ын үндэсний теат­рын удирдаач найрал хөг­жимчид ирж манай чуул­гатай хамтарч тоглосон. Солонгосын хөгжмийн зохиолчдын бүтээлийг ма­най хөгжим дээр өөрсдийн найруулснаараа тоглож хүргэсэн. Харин энэ удаад бид тэдний хөгжмийн зо­хиолчдын бүтээлийг өөрсдийн найруулснаар үзэгчдэд хүргэлээ. 800 хүний суудалтай дугуй теарт нь хоёр удаа тогло­лоо. Үзэгчид маш сайн хүлээж авсан. Тэдний биднээс ганц илүү зүйл нь орчин нөхцөл сайн байна. Тоглож байгаа хөгжмийн зэмсэг, цалин хамгамж үнэхээр сайн. Тийм учраас зөвхөн хөгжмөө л тоглоно. 20-нд хаалтын тоглолтоо хийнэ. Мөн ах­мад үеийнхэнтэйгээ хам­тар­сан тоглолт, баримтат кино, шинэ цомог гаргах гээд завгүй ажиллаж байна даа.

-Солонгосын хөгжимч­дийг удирдах, монгол хөг­жимчдөө удирдах хоёрын хооронд ялгаа байна уу?

-Удирдаач хүний ял­гааг хөгжимчид хэлнэ. Харин манай хөгжимчид тэднийхээс дутахгүй юм билээ. Солонгосын үндэс­ний хөгжмийн чуулга 1995 онд байгуулагдсан. Ма­найх­тай харьцуулахад за­луу. Гэвч тэд үндэсний урлагаа маш сайн хөг­жүүлж чадсан байна. Орчин сайн, хөгжмийн зэмсгийн хөг сайн байсан. Төр засгаас нь үнэхээр оновчтой бодлого барьдаг нь харагдаж байлаа. Ма­най хөгжим бол хэцүү дээ. Ганц ая тоглоод утас нь сунана. Тийм учраас энэ тал дээр төрөөс анхаарч хөгжмийн зэмсгүүдэд шинэчлэл хийх цаг болсон.

-Хөгжимчдийн ур чад­варын хувьд ялгаа байсан уу?

-Манай хөгжимчдийн чадвар үнэхээр сайн. Хэ­рэв бидэнд тэдэнд байгаа шиг материаллаг бааз байвал бүр ч илүү байна.

-Урлаг гэдэг ерөнхий ойлголт. Харин үндэсний урлагт юу багтах ёстой байдаг юм бэ?

-Хошин урлаг, ний­тийн дуу хоёрыг хүмүүс урлаг гэж хүлээж авдаг. Ардчилал гарснаас хойш урлаг гэдэг утга нь ор­хигд­сон. Бидний муулаад бай­даг социализмын үед нам засгаас үндэсний болон сонгодог урлагаа бодло­гоор дэмждэг байжээ. Тэр цагаас хойш анхаархаа больсон гэж хэлэхгүй ч маш их хоцрогдож байна. Бид суурь сайтай байсан тулдаа өдий хүрсэн. Мон­голын үндэсний урлаг дэлхийд гайхуулаад бай­даг гол учир нь бидний нүүдэлчин ахуй, цаг агаар­таа дасан зохицож амьдардагтай холбоотой. Үндэсний хөгжим гэхэд таван хошуу малынхаа дэл сүүлээр хийдэг. Хошин урлаг, нийтийн дуу дэмж­лэгтэй дэмжлэггүй хөг­жинө. Учир нь тэдэнд зах зээл байгаа. Тиймээс үн­дэсний урлагаа дэмжих цаг болжээ. Хэрэв мэр­гэжлийн урлагаа унагавал дахин бос­гож ирэх гэж зовно. Бид хоёр том гүр­ний дунд байгаа уч­раас зах зээл бай­на. Үү­нийг л дэм­жээд өгвөл монгол урла­гийн өмнө дэлхий жижигхэн байна.

-Урла­гийг дэм­ж­ихээс илүү түү­нийг хүлээж авч байгаа үзэгчдийн бо­ловс­­ролд хөрөнгө оруулах хэ­рэгтэй гэсэн байр суури­наас зарим хүмүүс ханд­даг. Үүнд санал нийлэх үү?

-Санал нийлэхгүй байна. Яагаад гэхээр үнэ­хээр үзэгчдийн боловс­ролыг дэмжинэ гэж байгаа бол төр анхаарлаа хандуу­лах хэрэгтэй. Цэцэрлэг, сургуулиас нь үндэсний урлаг гэж юу вэ гэдгийг суулгах нь зүйтэй. Мөн чадалтай боловсон хүчин бэлд. Гадаадын өндөр хөг­жилтэй орнуудад хөг­жимч­дөө сурга. Тэгж байж урлаг хөгжинө. Зүгээр яриад байх асуудал биш. Үүнийг төрөөс чиглүүлж өгөх үүрэгтэй. Хэрэв тийм биш бол төр гэж байхын хэрэг юу байна. Мэргэж­лийн урлаг гэдэг хүний оюун санааг гэгээрүүлдэг. Одоо бидний үзээд байгаа холливуд, солонгосын кино урлаг биш. Бид дэн­дүү туйлширч байна. Манай үндэсний кино урлаг яасан юм бэ. Үүний­гээ сэргээх хэрэгтэй. Теле­визээр гарч байгаа энэ олон гадаад дуу хөгжмийн оронд үндэсний дуугаа тодорхой хугацаа­тай гарга гэсэн шаардлага тавь л даа. Чадахгүй бол хаагдана биз. Ингэж байж хүмүүст хүрч хүүхэд багачууд ойлгож эхлэнэ. Монгол улс шиг дэлхийн стандартад нийцсэн театр­тай орон бараг байхгүй. Үүнийгээ л хадгалж үлдэх хэрэгтэй байна.

-Аливаа нэг зүйл ха­раат болохоороо тухайн зүйлдээ л үйлчилдэг. Хэ­рэв төр урлагийн амьдралд хэт оролцвол түүндээ үйлчлээд байх юм биш үү?

-Бидний хийж байгаа зүйлийг төр дэмжиж чиглүүлж өг л гэсэн үг. Түүнээс биш урлаг төрд үйлчилнэ гэж байхгүй.

-Тухайн орны хөгж­лийг сонгодог урлаг, үндэсний урлагаар нь дүг­нэж болдог гэж ярьдаг. Тэгвэл манай үндэсний урлаг ямар төвшинд байгаа бол?

-Үндэсний урлагийн өдий зэрэгт яваа нь урлагаа гэсэн хүмүүсийн сэтгэл, хуучин бидэнд үлдсэн суурь дээр тогтож байна. Урлаг гэдэг тэр чигээрээ сэтгэл шүү дээ. Тэр сэтгэлийг нь дэмжих хэрэгтэй.

-Сүүлийн үед спортоо түлхүү дэмжээд урлагаа хайхрахгүй байна гэх яриа олон гарч байна. Үнэхээр тийм байна уу?

-Тийм. Яагаад гэхээр их хуралд спортын хүмүүс их байна шүү дээ. Б.Бат-Эрдэнэ аварга, Х.Бат­тулга, Кёкшюүзан Бат­баяр гээд олон хүмүүс байна. Тэднийг аль нэг спортын холбоод нь ерөн­хийлөгчөөрөө томил­чихно. Тийм учраас аргагүй юм уу даа. Урлагийн хүмүүс улс төрд орох гэхээр энэ урлагийн юу ч мэдэхгүй юм байж болиосой гэж шүүм­жил­дэг. Энэ нь нөгөө нийтийн дуу, хошин шогоор урла­гийг ойлгодог гэдгийн илрэл. Уг нь урлаг соён гэгээрүүлэх үүрэгтэй.

-Сүүлийн үед монгол поп гэж ярих болжээ. Юуг нь монгол поп гэж нэрлээд байна вэ. Аялгуу, үг, бүр сэтгэлгээг нь хэлээд байна уу?

-Монгол поп гэдэг бол шинэ зүйл биш. Яахав хүмүүсийн юу хүсч бай­гаад нь илүү чиглүүлсэн гэж ойлгож байна. Түү­нээс биш Соёл-Эрдэнэ ч гэсэн монгол попоор дуулж байсан. Аливаа урла­гийн суурь нь үндэсний урлаг байдаг. Түүнээсээ салаалаад рок поп, жааз гээд төрлүүд үүссэн. Банзан гитар, даралтат хөгжимд морин хуурын талд байдаг.