Д.НАДМИД

-Би Эрдэнэт-Од багш шигээ тамирчин болно. Багшийнхаа хүрч чадаагүй амжилтад хүрнэ гэж зориглон хэлж буй эмэгтэйг Дорж­сүрэнгийн Сумъяа гэдэг. Жүдо бө­хийн 57 кг-д одтой яваа юм тэр. 2012 он гэхэд Европын цуврал тэм­цээнүүдээс мөнгө, хошой хүрэл медаль авчирсан. “Чингис хаан” дэлхийн цомд аваргалсан. Чиндао­гийн “Гран при”-д мөн түрүүлсний гадна самбо бөхөөр 21-хэн насандаа дэлхийн аварга болсон гээд тоочвол түүний тамирчны цөөн жилийн амьдралтай дүймгүй олон амжил­тын тухай ярих болно. Бас “Лон­дон-2012” олимпод зодоглоод авсан тамир­чин. Түүнтэй бэсрэгхэн ярилцлаа.

-Өөрийг чинь бөх болоход юу нөлөөлсөн бэ?

-Аав маань чөлөөтөөр барилддаг байсны нөлөө бий. Би эхээс олуул. Таван дүүтэй. Тэдний дөрөв нь эрэгтэй. Тэд миний анхны бэлтгэл хангагчид байсан шиг. Одоо санахад дүү нартайгаа л ноцолдчихно доо. Хүн муу хэлэх байх гэж ч санадаггүй байж.

-Чи цөөн жил жүдогоор хичээллээд олимпод зодоглсон тамирчны нэг гэгдэх болж?

-Тийм ээ. Олимпийн тухай зүүдлээ ч үгүй явж байсан чинь онооны илүүгээр сонголтод өртсөн тамирчны тоонд орж олимп гэдэг оргил наадмын татамид гарсан даа.

-Олимпод оролцоод юу олж авсан бэ?

-Хүссэн бүхэн олимпод оролцдоггүй. Хамгийн их хүч хөдөлмөр зарцуулж хөлс гаргасан тамирчин л тэр наадамд очдог юм байна гэдгийг нүдээр үзлээ. Миний хувьд их сургамж авсан. Нэг ёсны олимпийн утаа үнэрлэсэндээ туршлага суусан гэж болно. Тэр бүхнээ 2016 оны Бразилийн олимпод үзүүлнэ гэж бодож байгаа.

-Лондонгийн олимпод хожигдсон Солонгосын жүдочтой өмнө нь барил­даж байсан уу?

-Бид хоёр хэд хэд таар­сан. Өгөө аваатайл байсан. Гэвч Лондонд би ялагд­чихсан. Энэ бол намайг хойшид сайн барилд гэсэн сургамж байлаа. Олим­пийн дараа түүнтэй нэг удаа таарч барилдсан. Би ялсан. Ер нь олимпийн дэвжээ гэдэг бусдаас эрс өөр санагдсан шүү. Би оргил амжилтынхаа эхийг тавьчихлаа гэж бодож байгаа.

-Улсын шигшээ багт ер нь 57 кг-д хүчтэй өрсөл­дөгч олон уу?

-Ер нь жингийн маань тамирчин бүр л хүчтэй өрсөлдөгч. Яагаад би тэгж хэлж байна вэ гэвэл Эр­дэнэт-Од багш маань жү­дод хэзээ ч, хэнийг ч басч болдоггүй юм шүү гэж захьдаг юм. Жүдод дэв­жээн дээр нэг секунд ч үнэтэй байх үе бий. Тайв­ширвал хэдхэн секундэд цэвэр тавиулчих осолтой байдаг нь жүдогийн онц­лог юм даа. Би эхлээд чөлөөтөөр хичээллэж эхэл­сэн ч жүдог илүүд үзэж урвасан.

-Олимпийн тухай ярь­чихлаа. Тэгвэл түүнээс өмнө хамгийн их урмыг чинь бадраасан амжилт хэзээ байсан бэ?

-Чиндаогийн “Гран при”-д түрүүлж алтан ме­да­лийн эзэн болсон минь онцгой их урам, хүч чадал хайрласан. Тэнд аваргын төлөө Бразилийн хүчтэй тамирчныг ялсан. Өмнө нь Европын цуврал тэм­цээнд түүнтэй таарч ялж байсан. Харин Бразилд зохиогдсон багийн тэм­цээнд хүрэл медалийн тө­лөө барилдаанд түүнд ялагд­сан удаа бий. Чин­даод бид хоёрын хооронд тун ширүүхэн барилдаан гарсан. Би сууж үүрэх мэхээр ялсандаа их баяр­ласан. Би өөртөө боломж байгаагаа ч эндээс олж харсан юм.

-57 кг-д дэлхийн чан­сааг тэргүүлэгч Японы бөх Мацүмото Каоритой таар­сан удаа бий юу?

-Тэр Лондоны олим­пийн аварга ёстой мундаг бөх. Түүнтэй Германд бол­сон “Гран при”-д хэсгийн аваргын төлөө барилдаж торгуулиар хожигдсон удаа бий. Оноо алдаагүй ч шүүгчид намайг идэвхгүй барилдлаа гээд торгосон. Каоригийн барилдааны тухайд би одоо мэднэ. Түүнийг надаас илүү гэж бодвол алдаа болно. Тамирчин хүн хэзээ ч өөрийгөө голж болдоггүй.

-Жүдо, чөлөөт гэээд их спортод цэвэр ялж байгаа тамирчнаа харсан хүн өөрийн эрхгүй омогшиж баярладаг. Харин тамир­чинд ямар сэтгэгдэл төр­дөг юм бол...?

-Цэвэр ялалт гэдэг тухайн тамирчны чадал чансааг л илтгэж байгаа хэрэг шүү дээ. Би дээр хэлсэн дээ. Жүдо бол цаг хугацааны тэмцэл. Эрсдэл маш ойрхон байдаг төрөл. Үнэлгээгээр илүү яваад хэдхэн секундэд цэвэр ялагдах нь бий. Тэр утгаа­раа цэвэр ялна гэдэг үнэ цэнэтэй. Тамирчны нэр төрийн хэрэг гэж боддог.

-Өнгөрсөн жилийн нэг том амжилт чинь самбо бөхийн дэлхийн аварга болсон явдал мөн биз?

-Тийм ээ. Анх удаа самбын төрөлд ДАШТ-д оролцоод аварга болсон юм чинь том амжилт байл­гүй яахав. Тэр тэмцээнд 64 орны хүчтнүүд ирсэн бай­сан. Би жин хасч 56 кг-д барилдсан. Алтан меда­лийн төлөө Болгарын бөх Калина Стефановтой ба­рил­даж ялаад аваргын медаль зүүхдээ тун сайхан байсан. Нэг сонин нь би тэр тэмцээнд орохоо мэд­сэн ч жүдогийн бэлтгэл хийж байгаад л явсан даа. Тийм болохоор барил­даа­ны эхэн үед жүдогоор үз­чих гээд л байсан. Гэвч удалгүй самбог мэдэрч барилдсан даа.

-Хаанахын бөх гэж дуудуулдэг билээ дээ?

-Би чинь Увс аймгийн Баруунтуруун сумын уу­гуул. Одоо “Хилчин” спорт хорооны тамирчин. Олон олон алдартай тамирчин төрүүлсэн хороо, клубт харьяалагдаж явдагтаа басхүү баярладаг даа.