Зуны олимпийн XXX наадам болж байгаатай холбогдуулан чөлөөт бөхийн алтан үеийн тамирчдын нэг Монгол Улсын “Зууны манлай” тамирчин, Хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин, Дэлхийн хошой аварга, олимп, дэлхийн хошой мөнгө, хүрэл медальт, Ази тивийн хоёр удаагийн, улсын дөрвөн удаагийн аварга алдарт бөх З.Ойдовтой ярилцлаа.

-Зуны олимпийн ХХХ наадамд манай улс мөнгө, хүрэл хүртэж чамлахааргүй амжилттай явна. Сүүлчийн тэмээний ачаа хүнд гэгчээр чөлөө­тийнхөн “Лондон-2012”-т эхлүүлсэн амжил­тын буухиаг нэр хүндтэй үргэлжлүүлж чадах болов уу?

-Олимпод явсан 29 тамирчны тэн ха­гас нь орол­цоод түрүүч нь ирлээ. Тэр дундаа жүдо­гийн­хон мөнгө, хүрэл медальтай ир­сэнд туйлаас баяртай байна.

Монгол­чуудын найдлага тас­раагүй байгаа. Боксын хоёр тамирчин шигшээд үлдэж ямар мундаг ту­лал­даж байгаа билээ. Мөн чөлөөтийн эрэгтэй дөрөв, эмэгтэй дөрвөн тамирчин олимпийн дэвжээнд ба­рилдах гээд хүлээж байна. Энэ жил сайн бэлдсэн гэж бодож байна. Энэ олимпод олон жил тасраад байсан чөлөөт бөхийн медалийн буухиаг залгуулах байх гэж найдаж сууна.

-Та хэдэн оноос эхэлж бөхийн спортоор хичээл­лэсэн бэ. 1967 оны идэрчүүдийн аваргын тэм­цээнд түрүүлсэн нь ма­гадгүй таныг бөх болоход нөлөөлсөн болов уу?

-Би хар багаасаа бө­хийн спортоор хичээллэх дуртай байсан. 1967 онд идэрчүүдийн улсын аварга шалгаруулах тэм­цээнд түрүүлснээр бө­хийн спорт руу орох шалтгаан болсон гэж шууд хэлэх нь хаашаа юм. Би хүүхэд байхдаа мундаг мундаг бөхчүүдийг нэг дор харж бишрээд бөх болох сонирхолдоо хөтлөгдсөн.

-Таны сонирхлыг татсан тэр мундаг бөхчүүд хэн байв?

-Х.Баянмөнх, Ж.Мөнх­­­­­бат, Д.Сэрээтэр,  гээд олон бөхчүүд бий.

-Олимпод оролцож амжилт гаргаж байсан үеэ эргээд дурсахгүй юу?

-Олимп дэлхийн аваргын тэмцээнд орол­цож байсан үе мартаг­дахааргүй сайхан. Нэр хүндтэй том дэвжээнд амжилт гаргасан тэр их хөлс, хүч хөдөлмөрийг үгээр хэлэх аргагүй юм. Энэ амжилтуудын гар­гах гэж тамирчид бүх амьдралаа золиослодог.

-Та болон таны үеийн­хэн олимп, дэлхийн тэм­цээ­нүүдэд богинохон хуга­цаанд олон том амжил­туудыг гаргасан. Цааш хичээллэх боломж байсангүй юу?

-Миний үеийн бөх­чүүд эрт зодог тайлсандаа биш юм. Бид богино хуга­цаанд амжилт гаргахгүй бол болохгүй байсан. Яагаад гэвэл бид чинь бөхийнхөө учрыг нь олох гээд цаг хугацаа харвасан сум шиг оджээ. Манайхан тэр үед тамирчин, дасгалжуу­лагчид нь аль аль нь шинэ туршлага муутай боло­хоор нас дээр гарсан хойно амжилт гаргасан байхгүй юу. Жишээ нь, би гэхэд л 30 дөх­чихөөд амжилт гаргаж байхав дээ. Гуч гарсан хүн дөнгөж 20-той шижигнэсэн залуутай ноцол­дохоор ямар олиг байхав.

-Таны үеийнхэн ихэвч­лэн хүнд жинд амжилт гаргаж байсан. Тэр ам­жилтын түүх яагаад та­сар­хад хүрэв. Сүүлийн үед хөнгөн жингийн бөхчүүд амжилт гаргах болж. Та энэ талаар ямар бодолтой явдаг вэ?

-Азийнхнаас хүнд жинд амжилт гаргахад төвөгтэй. Сургалт дасгал­жуулалтын систем алдагд­­сантай холбоотой гэж үздэг.

-Чөлөөтийнхөн хоо­рондоо эв түнжингүйгээс болж талцдаг, түүнийг дагаад амжилт нь эрс уруудсан гэлцдэг. Энд хэн бу­руутай вэ. Зарим хүмүүс хоёр аваргыг буруутгадаг?

-Хоёр аварга үндэсний бөхөөр, чөлөөт бөхөөр ч хоорондоо өрсөлддөг байсан. Түүнээс биш тэд бөхийн спортыг хоёр хуваасан буруутан биш. Тэр хоёр багш шавийн барилдлагатай явж байсан удаатай. Хоёр аваргын амжилтанд атаархаж тал­цуулж, яс хаядаг хүмүүс байдаг байхгүй юу. Хоёр аварга үүнийг хэнээс ч дутахгүй мэддэг. Түүнээс биш тэр хоёроос болж бөхийн спорт урагшлахгүй байна гэж бухах муухай.

-Манайхан үндэсний спортыг илүү үзээд их спортыг арай дутуу анхаардаг юм биш үү. Шагнал урамшууллын тал дээр ч тэр?

-Монгол үнэдсний бөхийн байг өнгөрсөн жилээс л нэмж 15 сая болгож байгаа юм. Би үүнийг зөв гэж үздэг. Даншиг, аймаг сумдын наадмуудын байг өндрөөр байлж байгааг буруутгаж болохгүй. Монгол бөхийн шагнал урамшууллыг нэмсэнээр олимпод оролцсон тамирчдын шагналд нөлөөлөхгүй.

-Таны дархан мэхийг Олон улсын чөлөөт бөхийн холбоо Ойдов мэх хэмээн оюуны өмчид бүртгэсэн. Тэр үед танд ямар санагдав?

-Энэ мэхийг 1974 онд бэлтгэл дээр санаа авч бодоод  туршаад гартаа оруулсан. Надад энэ мэхийг хамт давтах хүн олдоогүй. Бараг л тэмцээн дээр хийчихсэн. Монголынхоо бөхчүүдэд мэхнийхээ санааг хэлж байсан. Харин гаднын бөх­чүүдээс Ойдов мэхээ нууцалдаг байлаа.

-Энэ олимпод чөлөө­тийнхнөөс юм дуулгах болов уу?

-Анхныхаа олимпод оролцож байгаа тамирчид ч байна. Хэд хэдэн удаа оролцож байгаа тамирчид ч бий. Өөр өөрийнхөө хэмжээнд давгүй сайн бэлдсэн. Сайн бэлдсэн болгон амжилт гаргадаг уу гэвэл үгүй. Одоо дасгалжуулагчийн ухаан үлдсэн. Чөлөөтийн охи­дууд шаггүй сайн барилд­чих болов уу. Түүнээс биш олимпод хэн нэгний өнгийг шинжээд өнгөтэй бөх олимпийн аварга бол­доггүй юм.

-Та 2008 оны олимпод Н.Түвшинбаярыг олимпийн аварга болоход хэр баяр­ласан бэ. Хэрвээ чөлөө­тийн тамирчид анхны алтан медалыг авсан бол арай өөр байх байсан болов уу?

-Жүдогийн тамирчин түрүүлээд аварга бол­чихлоо гээд баярлахгүй өнгөрвөл сонин хэрэг биз дээ. Бүх монголчууд баяр­лахаараа л нэг болсон. Н.Түвшинбаяр Бээжинд төрийн дуулаллаа эгшиг­лүүлэхэд Монгол угсаатан хэн боловч баярлах ёстой.

-Таны тухай алтан медаль авчихсан байсан юм шүү, зүүгээгүй л болохоос гэж Ж.Мөнхбат аварга ярьж байсан санагдана?

-Манай улсаас олимпийн наадамд олон тамирчин оролцсон. Тэд­нээс олимпийн алтан медаль энгэртээ зүүх хү­мүүс байсан боловч янз бүрийн шалтгаанаас бо­лоод бидэнд ирээгүй юм. Үүнд шүүгчийн буруу шийд­вэр ч нөлөөлсөн. Энэ бүхнийг дүгнэж байхад манай улс аваргын тав­цанд гарах цаг нь  арай болоогүй  юм байж дээ гэж бодож байсан. Тэгээд алтан медаль зүүх ёстой хүн нь зүүж, авах ёстой хүн нь авлаа гэж боддог.

-Та ид барилдаж байхдаа хэдэн килограмм хасч барилддаг байсан бэ?

-Анхны тэмцээндээ найман клограмм хасдаг байсан. Харин олимп дэл­хийн аваргын тэмцээнд 10 гаруй клограмм хасч ордог болсон.

-Тэр их алдсан энерги, хүчээ юугаар нөхдөг байв?

-Хоолоор л нөхдөг байсан. Тэр үед витамин В2, В6 гээд, хааяа л алданг оног тэжээлийн бэлдмэл тариулна, тарьдаг гэж дээ тасалдуу­лаад тарьсан ч болдоггүй байж дээ. Одоогийнхтой адил уураг гэж юм байгаагүй.