Архангайн Хашаат хэмээн цоллуулж барилддаг үе үеийн сайн бөхчүүд бий. Улсын арслан У.Мижиддорж, заан Д.Содном (цагдаа) начин Ц.Гомбодорж гээд л... Тэдний нэг нь улсын начин Б.Хүрэлбаатар. Биеэр жижиг ч арга, мэхийн хүчээр аварга, арслангуудтай үзэлцэж явсан бөх. Түүнтэй хийсэн бэсрэг ярилцлагаа толилуулъя.

-Өөрийг чинь анх идэр­чүүдийн улсын авар­гад түрүүлж байсныг сонс­сон юм. Ер нь багаасаа барилджээ дээ?

-Зургадугаар ангиасаа л барилдаж эхэлсэн. Найм­дугаар анги төгсдөг жилээ аймгийн идэрчүү­дийн аваргад түрүүлээд улсад шалгарч очсон. Тэ­гээд 16-17 насанд түрүүлж шонхор, 17-18 насанд бас түрүүлж тулгат цол хүртэж байлаа. Энэ маань намайг барилдахаас өөрийг бо­дох­гүй шахам болгосон.

-Томчуултай хэдийд үзэж эхлэв дээ?

-1979 оны спартикиа­даар аймагтаа барилдаж аймгийн заан болсон. Түү­нээс хойш хоёр жи­лийн дараа наадмаар тү­рүүлж аймгийн арслан цолд хүрсэн.

-Өөрийн чинь бөхийн багш хэн бэ?

-Хашаатын сургуульд байхад Арваан-Очир гэдэг хүн намайг бөх рүү хөтөл­сөн анхны багш маань. Дараа нь Буян багшийн шавь болж чөлөөтөөр хи­чээллэж эхэлсэн.

-Чөлөөтөөр хэр ам­жилт­тай барилдав?

-1980 онд пионер, су­рагчдын спартикиадад оролцож алтан медаль авч байлаа. Тэр жилээ улсын наадамд зодоглосон. Хоёр даваад гурвын даваанд Дамдингийн Баяраад уна­сан. Дараа жил нь мөн гурвын даваанд Ө.Тулгаа заанд шидүүлсэн. Гэвч унах тусам хор шар хөдөлж барилдах хүсэл улам төр­дөг юм билээ. Аймагтаа бас бүсийн наадамд тү­рүүлж байлаа.

-Булган аймагт 1980-аад оны дундуур болсон бүсийн барилдаанд тү­рүүлж байхыг чинь харсан юм байна шүү?

-Аан тийм. Улсын хүч­тэй начин Д.Цэрэндаш, Эрдэнэтээс аймгийн арс­лан Гончиг, Жадамбаа, Булганы аймгийн арслан Нансал, “дэгээ” Бат­чулуун гээд л том бөхчүүд оролцсон барилдаан бай­лаа. Хөвсгөлийн Д.Дам­динсүрэн бид хоёр жижиг нь байсан байх. Гэвч бид хоёр үзүүр, түрүүнд үлдэж би түрүүлж байсан юмдаг. Нээрээ аймгийн арслан Дамдинсүрэн чинь жижиг мөртөө том бөхчүүдийг эгэм тахим мэхээр дээш харуулаад байсан. Би түүн­тэй халз золгож ба­рилдаж болохгүй юм байна гэж харж байлаа. Ер нь басч болохгүй айхтар барилдаантай бөх. Улсын начин талийгаачД.Лхагва-Очирын дүү нь шүү дээ.

-Өөрөө өмсөх мэхийг тун гарамгай хийдэг байсан даа...?

-Би ер нь бяр бяд муу­тай хүн шүү дээ. Мэхний хүчээр ухаан жаахан зарж барилдагтаа овоо барилд­сан байх.

-Мартсанаас мал мэнд үү гэгчээр улсын цол хэзээ авлаа даа. Өөрөө...?

-1986 онд азаар ч гэ­хээр юм уу улсын начин цол хүртсэн хүн дээ би.

-Азаар гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ?

-Завханы М.Дармаа­базартай гурвын даваанд тунасан. Тэр шуундаа их бяртай учир бариулчихвал хэцүүднэ гэсэн бодол на­дад байлаа. Түүнийг өрж байгаад өндийхөд нь та­хим­даад хөөчихсөн чинь хаячихсан. Тэгээд дөрөвт Ц.Ванчигцэрэн начин, тавд Ч.Гочоосүрэн заан нарыг давж цолд хүрсэн. Тэр хоёр манай нутгийн том бөхчүүд л дээ. Тий­мээс л би аз гэж бодож явдаг хүн.

-Начнаа батлах гэж боддог байв уу?

-Бараг л үгүй дээ. Ми­ний хэмжээ хэр ер нь болчихсон санагддаг. Би аймгийн арслан болчихоод харьж явахдаа энэ цол надад хүндэдчихлээ. Уг нь аймгийн заан л надад таа­рах юм гэж хэлээд най­зууд­даа зэмлүүлж байв даа.

-Үнэндээ цолоо батлах, ахиулах боломж олдоогүй гэсэн үг үү?

-Начин болсныхоо да­раа хоёр жил тун гайгүй барилдаж дөрөв давж аварга Х.Баянмөнх, заан Р.Давааням нарт унасан. Түүнээс хойш нутгийнхаа бөхчүүдэд боломж олгож буян үйлдсэн гэх үү дээ.

-1980-аад онд Улаан­баатарт болдог заалны барилдаанд бужигнуулж явсандаа. Тийм ээ. Өмсдөг Хүрлээ гээд л...

-Нэгэн үе өмсөх мэ­хийг нэг их боломж хү­лээл­гүй хийчихдэг байлаа. Бас давхар хамна. Тахим­дана. Нэг барьцнаас угс­раа мэх хийдэг нэг онц­логтой байсан гэж болох байх. Тийм болоод заалны барилдаанд хоёр түрүү­лэхдээ Баянаа аваргыг нэг, М.Мөнгөн арсланг нэг хаясан юм.

-Танай Хашаатаас бө­хийн залгамж халаа тас­рахгүй юм аа?

-Тийм шүү. У.Мижид­дорж арслангийн удмынх гэж болох бөх бол Ч.Сан­жаадамба. Тэр улсын заан цолыг нэг их удаан зүүх­гүй болов уу. Дээшээ л явна. Монгол туургатны наадамд гурав түрүүлээд байгаа босоо бөх.

-Хүрлээ начин одоо зодоглох уу?

-Одоо ч зодоглохгүй биз дээ. Хоёр жилийн өмнө аймгийнхаа 90 жи­лийн ойгоор нэг нүцгэлж хоёр давсан. Гуравт нут­гийнхаа залуу Р.Пүрэв­дагвад даваа өгсөн дөө. Барилдахгүй ч хөлийн цэц, засуул хийж залууст юм хэлж өгөхсөн гэсэн бодол байдаг.