-Залуу бүсгүй ажлаасаа гарч, ойн дууг бичиж, мөнгө олж эхэлсэн түүх-

З.БАТ

Дариа сэтгүүлзүйн салбарт найман жил ажилласан ч, нэг л өдөр тогтвортой ажлаа орхиж, дууны ертөнцөд хөл тавихаар шийджээ. Шөнийн ажлын ээлж, оройн анги, шинэ мэргэжил эзэмших их хүсэл - энэ бол түүний амьдрал байв. Lenta.ru сайтад ярилцлага өгөхдөө тэрээр зураг авалтын талбай дээр юуны талаар маргаж, ой мод, хотын чимээ шуугианыг бичиж амьжиргаагаа залгуулах талаар ярьжээ.

"Ийм мэргэжил байхгүй юм шиг надад санагдсан"

-Би дууны дизайн руу орохоосоо өмнө сэтгүүлзүйн салбарт найман жил ажилласан. Би үе үе мэргэжлээ солих тухай боддог байсан ч нэг подкасттай таарах хүртэл энэ нь тодорхойгүй санаа хэвээр үлдэв. Үүнийг "Найралаас хардкор хүртэл" гэж нэрлэсэн бөгөөд нэвтрүүлгүүдийн нэгэнд хөтлөгчид BBC радиофоникийн талаар дурдсан байдаг. 50-60-аад онд тэнд дуу чимээтэй олон туршилт хийсэн. Дууны дизайны анхдагчид тэнд гарч ирсэн гэж бид хэлж чадна. Дууны ертөнцтэй танилцах үе маань ингэж эхэлсэн юм. Энэ нь надад маш их таалагдсан бөгөөд магадгүй би бүх амьдралаа үүнд зориулахад бэлэн байна гэж бодсон.

Дууны дизайн байдаг талаар мэдээд би маш их гайхсан. Ийм мэргэжил байхаа больж, бүх дуу авиаг аль эрт биччихсэн байсан юм шиг надад санагдсан. Гэхдээ энэ нь маш ирээдүйтэй чиглэл байсан нь тодорхой болж, би судалж эхэлсэн. Эхлээд би онлайн сургалтанд хамрагдаж, дараа нь нэг жил офлайн судалгаа хийсэн. Шөнийн ээлжинд ажилладаг редакцийн ажилтай бэлтгэлээ хослуулах шаардлагатай болсон. Хичээл, ажлын хуваарь нь ихэвчлэн давхцдаг байсан тул ямар нэг зүйлийг золиослох шаардлагатай болсон. Үндсэн хэрэгцээгээ хангахын зэрэгцээ шинэ мэргэжлийг эзэмшихийн тулд маш их шаргуу ажиллах шаардлагатай байв. Миний сурч байсан Дууны зураг төслийн хүрээлэнг дууны инженер, хөгжмийн зохиолч Василий Филатов байгуулсан. Тэрээр Орост анхны дууны дизайны хэлтсийг байгуулсан. Энэ нь үндсэндээ бүтэн цагийн нэг жилийн сургалт байсан бөгөөд хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд дууны дизайн, тоглоомын дууны дизайн, визуал медиа дахь хөгжим, хөгжмийн үйлдвэрлэл гэсэн дөрвөн тэнхимтэй байв. Би эхний чиглэлийг сонгосон.

Дуу чимээ нь юунаас бүрддэг вэ?

-Судалгаа нь олон талт, эрчимтэй байсан. Эхэндээ, бусад газар шиг бид онолын үндэслэлийг судалж үзсэн бөгөөд үүнгүйгээр цааш явах боломжгүй юм. Гэхдээ онолыг бид практикт байнга хэрэгжүүлдэг. Хэрэглээний хичээлүүдээс гадна хөгжмийн түүх, дууны физик зэрэг илүү ерөнхий хичээлүүд байсан.

Жишээлбэл, буун дууны чимээ юунаас бүрддэг вэ? Жирийн үзэгчдэд энэ нь ямар ч сонирхолтой зүйл биш юм шиг санагддаг. Учир нь энэ бол тэдний киноноос байнга сонсдог жирийн дуу чимээ юм. Гэвч үнэн хэрэгтээ бидний нэг бүхлээр хүлээн авдаг дуу авиа олон давхаргаас бүрдэж болно. Энэ техникийг leering буюу давхарлах гэж нэрлэдэг. Сонсогч үүнийг анзаарахгүй байх магадлалтай, гэхдээ дууны зохион бүтээгчид дуу чимээг чанга байлгахын тулд маш сайн ажил хийдэг. Дууны дизайн хийх нь маш нарийн бөгөөд шаргуу ажил юм, учир нь та дуу чимээ ямар байдгийг, түүнтэй хэрхэн ажиллах, хэрхэн боловсруулж, ангилах талаар тодорхой ойлгох хэрэгтэй.

“Би өөрийгөө кино урлагт ажиллана гэж хэзээ ч бодож байгаагүй”

-Кино урлаг гэх мэт бүх салбарт дуу чимээтэй ажил байдаг ч миний кино урлагт хөл тавьсан замыг зарим талаараа тохиолдол гэж хэлж болно. Би тэнд ажиллахыг хэзээ ч хүсээгүй ч киноны дууны дизайн намайг зураг авалтын талбайд авчирсан.

Кино бүтээхэд өмнөх, продакшн, пост продакшн гэсэн гурван үндсэн үе шат байдаг. Өмнөх буюу продакшны бэлтгэлд бусад зүйлсийн дотор зохиол бүтээх, байршлыг хайх, жүжигчдийг сонгох зэрэг орно. Үйлдвэрлэл нь өөрөө зураг авалт. Энэ нь ихэвчлэн цаг хугацаа, санхүү хамгийн их зарцуулдаг хэсэг юм. Хамгийн энгийн зураг авалтыг нэг удаа хийхэд их мөнгө зарцуулдаг гэдгийг олон хүн мэддэггүй. Постпродакш нь засварлах, боловсруулах.

Зураг авалтын явцад дууг багцаас шууд бичдэг. Гэхдээ энэ нь зөвхөн ажлын тал хувь нь юм, учир нь үйлдвэрлэлийн дараах үе шатанд дууг нэмэлт боловсруулалт хийдэг, өөрөөр хэлбэл төгс төгөлдөрт хүргэдэг. Заримдаа талбай  хөндлөнгийн оролцоо, өөр чимээ шуугиан гарч дуу чимээг бохирдуулдаг. Дууг боловсруулах явцад дуу чимээг арилгахаас гадна нэмэлт нарийн ширийн зүйлсээр баяжуулдаг бөгөөд ингэснээр дуу чимээ ихтэй, амьд болдог.

Өндөр чанартай дараах боловсруулалтыг хийхийн тулд та маш анхааралтай хүн байх хэрэгтэй, эс тэгвээс та маш олон нарийн ширийн зүйлийг алдаж магадгүй бөгөөд дуу нь огт сонирхолгүй байх болно.

"Чимээгүй байдал бас сонсогддог"

-Дуу нь киног ойлгоход асар их үүрэг гүйцэтгэдэг тул түүнд маш их анхаарал хандуулдаг, эс тэгвээс үзэгчийн сонирхол алдагдах болно. Салхины чимээ, хөлийн чимээ, шувууны дуу, алс холын машины дохиолол гэх мэт холимог элементүүд нь хэр үнэмшилтэй, органик сонсогдож байгааг та үргэлж анхаарч үзэх хэрэгтэй. Эдгээр нь бүгд жижиг боловч маш чухал элементүүд юм.

Чимээгүй байдал хүртэл өөрийн гэсэн дуу чимээтэй байдаг нь сонирхолтой. Үүнийг Roomton гэдэг. Хэрэв бид өрөөний бүх хаалгыг хаавал, жишээлбэл, алс холын гудамжны чимээ сонсогдох болно. Аливаа үзэгдлийг тодорхой дуу авиаг ашиглан өөр өөрөөр хэлж болно. Хурц уур амьсгалыг бий болгохын тулд та цагны чичигнэх эсвэл тавилга шажигнах чимээг нэмж болно, харин инээдмийн үзэгдэл нь эсрэг талын дуу чимээг шаарддаг. Дуу нь тухайн дүрийн зан чанар эсвэл түүний дотоод байдлын талаар хэлж чадна. Тиймээс дуу авиаг илэрхийлэх хэрэгсэл гэж дутуу үнэлж болохгүй.

Дуу нь хэд хэдэн давхаргад хуваагддаг. Тэдний нэг нь синхрон шуугиан буюу фоли юм. Фоли буюу синхрон шуугианы мөн чанар нь дэлгэцэн дээр болж буй үйл явдалтай арын болон синхрон хэлбэрээр янз бүрийн дуу авиаг зураг дээр дуурайж, давхцуулах явдал юм. Тэд маш олон янз байж болно- чимээ шуугиантай хувцаснаас эхлээд хөлийн чимээ, хагарах хаалга, шил хагарах хүртэл.

Жишээлбэл, бидний киноноос сонсож дассан цасан дээрх хөлийн чимээг ихэвчлэн цардуул ашиглан бичдэг бөгөөд хугарсан ясны чимээг чинцайгаар хийдэг. Эдгээр нь дууны загвар зохион бүтээгчдийн дунд нэлээд түгээмэл арга боловч гаднаас нь харахад ийм шийдэл нь тийм ч тодорхой биш юм.

Тиймээс нэг өдөр би галын дуу гаргах хэрэгтэй болж, би цаас, хуванцар цаасны чимээ шуугиан, мөн микрофон руу үлээж дуугарах замаар үүнийг бүтээсэн. Би энэ техникийг бусад дууны дизайнеруудаас бас авсан. Гэсэн хэдий ч дуу чимээтэй ажиллахын гайхалтай зүйл бол ижил хэрэгслийг ашиглаж байсан ч үр дүн нь үргэлж өөр байдаг.

Заримдаа хүссэн үр дүндээ хүрэхийн тулд та энгийн бус шийдлийг олох хэрэгтэй. Миний ердийн өдөр ихэвчлэн материалыг хянахаар эхэлдэг. Би үүнийг DAW програм дээр хийдэг. Олон дууны дизайнерууд өөрсдийн дуу авианы санг бий болгохыг хичээдэг. Би хувьдаа хобби, ажил хоёрын хоорондох заагийг тодорхойлох нь надад маш хэцүү байдаг, учир нь би хийдэг зүйлдээ үнэхээр дуртай.

Миний бүх амьдрал дуу чимээгээр ханасан, амралтаараа явахдаа би дуу хураагч аваад дуртай дуугаа бичиж чаддаг болсон. Жишээлбэл, би янз бүрийн хотуудаар явж байхдаа дуу хураагчтай нэг газар зогсохгүй алхаж, маршрутын дагуу дуу хэрхэн өөрчлөгдөж, нэг бүтэц нөгөө рүү урсаж байгааг нэгэн зэрэг ажиглах дуртай. Заримдаа би маш сонирхолтой тойм зураг авдаг бөгөөд үүнийг би заримдаа өөрийн сувгаар нийтэлдэг.

Нэгэн цагт би дууны дизайны талаар юу ч мэдэхгүй байхдаа утсандаа суурилуулсан дуу хураагуурт янз бүрийн сонирхолтой дууг бичдэг байсан. Тэгэхэд би үүнийг зөвхөн өөрийнхөө таашаалын үүднээс хийсэн. Ийм хобби миний мэргэжил болж, үүний төлөө цалин авна гэж би бодоогүй. Одоо энэ чиглэлээр ажиллаад жил болж байна. Амьдрал үнэхээр гайхалтай бөгөөд таньд хаана ч, хэзээ ч аз таарч болно!

Эх сурвалж: www.zms.mn