Б.ТУУЛ

“Агаарын тээврийн либералчлал, Иргэний нисэхийн салбарын шинэчлэл” удирдах ажилтны зөвлөгөөний үеэр Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын  дарга Л.Бямбасүрэнтэй ярилцлаа.

 -Нисэхийн салбарын тулгамдсан асуудлууд, цаашдын хөгжлийн чиг хандлага, агаарын тээврийн либералчлал зэрэг олон чухал асуудлыг хэлэлцэж байна. Шинэчлэлийн хүрээнд хэлэлцэж буй өөр ямар асуудлууд байна вэ?

-“Агаарын тээврийн либералчлал, Иргэний нисэхийн салбарын шинэчлэл” удирдах ажилтны зөвлөгөөн хоёр өдөр үргэлжилнэ.

 Энэ зөвлөгөөнийг Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Ж.Бат-Эрдэнийн санаачлагаар ИНЕГ хамт­ран зохион байгуулж байна. Энэ үеэр бид агаарын тээврийн либералчлал-хууль эрх зүйн шинэчлэл, нисэх бууд­луудын хөгжлийн чиг хандлага, агаарын навигацийн үйлчилгээ, ерөнхий зориулалтын нисэхийн хөгжлийн чиг хандлагын талаарх олон чухал асуудлыг хэлэлцэж байна. Агаарын тээвэрт либералчлал, салбарын шинэчлэл зайлшгүй хийг­дэх шаардлагатай байна. Жишээ нь, хуулийн шинэчлэл гэхэд л 1999 онд баталсан Ир­гэний нисэхийн тухай хууль өнөөдрийг хүр­тэл шинэчлэгдэж, өөрчлөгдөөгүй байна. Шинэчлэлийн асуудлыг бид сүүлийн 10-аад жил ярьж байна. Салбар дотроо ч бас шинэчлэл хийе, агаарын тээврийн либералчлъя, агаарын тээвэрт чөлөөтэй өрсөлдөх бололцоог хангая гэсэн асуудлуудыг өнгөрсөн хугацаанд ярьсаар ирсэн. Эдгээр асуудлыг өнөөдөр агаарын тээвэрлэгч нар, агаарын тээврийн компаниуд, дээр нь аялал жуулчалын компаниуд, агаарын тээврийн бүх төлөөл­лүүдийг орол­цуул­сан зөвлөгөөн болж байна. Энэ зөвлөгөөнөөр то­дорхой асуудлууд шийд­эгдэх байх гэж харж байна. Агаарын тээв­рийн шинэчлэл гэдэг нь Монгол Улсын иргэд, га­даадын жуулчид, Монголд хамгийн хямд тийзээр, олон нислэгээр ирэх тэр бололцоог хангаж өгөхын төлөө ажиллаж байна. 

-Зөвлөгөөн хоёр өдөр үргэл­жилнэ. Өнөөдрийн хурал ямар хөтөл­бөрийн хү­­рээнд зохион байгуу­лаг­дах вэ. Мөн удирдах ажилт­­­нуудын түвшинд ямар асуудлуудыг хэлэлцэх бол?

- “Агаарын тээврийн либералчлал” сэдвийн хүрээнд эхний өдөр олон нийтийн хамгийн их сонирхдог тийзний үнэтэй холбоотой асуудлууд, либералчлалын талаарх олон улсын чиг хандлага, Монголд агаарын тээврийн либералчлалыг хэрхэн хэрэгжүүлэх талаар хэ­лэлц­сэн томоохон өргөт­гөсөн хуралдаан болсон.  Аялал жуулчлалын хөг­жилтэй холбоотой асууд­­лууд ч яригдаж байгаа учраас бусад холбогдох яамдаас,  авиа компаниуд, мэргэжлийн холбоодын төлөөллүүд, тийз борлуулагчид орол­цож байна. Өнөөдөр болох хурлаар иргэний нисэхийн салбарын шинэч­лэлийн асуудлыг өргөн хүрээнд удирдах ажилтнуудын түвшинд хэлэлцэнэ. Энэ өдрийн зөвлөгөөнөөр шинэ нисэх буудал, авиа компаниудын асуудал, хууль эрх зүйн шинэчлэл, ерөнхий зориулалтын агаарын тээврийн хөгжил, нисэх буудлуудын шинэчлэлт, орон нутгийн нисэх бууд­­луудын цаашдын чиг хандлага зэргийг нарийвч­лан ярьж зөвлөмж гаргана. Зөвлөгөөнд ЗТХЯ, Байгаль орчин, аялал жуулч­лалын яам, бүх авиа компа­ниуд, мэргэжлийн хол­­боодын төлөөлөл, орон нут­гийн нисэх бууд­луу­дын удирдлагууд мөн оролцоно.

-Таны ярианд ч бас дурьдлаа. Иргэд, зор­чигчдын дунд хамгийн их яригддаг, шүүмжлэлтэй ханд­даг нэг зүйл бол тийзний үнэтэй холбоотой асуу­дал байдаг.  Энэ асуудлыг шийдвэрлэхэд авиа компаниуд бас өөрс­дийнхөө саналыг хэлж байгаа байх. Ер нь агаарын тээ­вэр, аялал жуулчлалыг хөг­жүү­лэхэд тийзний үнийн асуудлыг хэрхэн шийд­вэр­лэхээр хэлэлцэж байна вэ?

-Аялал жуулчлалын салбарыг хөгжүүлэхэд нислэгийн тийзийн үнэ нөлөөлж байна гэдэг нь бас нэг талын өрөөсгөл ойлголт юм. Агаарын тээвэрт зайлшгүй байх ёстой зүйл бол чөлөөт өрсөлдөөнийг бий болгох, боломжийг нээж өгөх явдал. Дээр нь шатахууны үнэтэй холбоотой асуудал. Зөвлөгөөнд тавьж буй илтгэлүүдээс та бүхэн сонссон байх. Зах зээл дээр байгаа үнийн дүнгээс 20 хувиар илүү үнэтэй шатахууныг Монгол Улс  хэрэглэж байна. Тиймээс бид иргэд зорчигчдыг хямд тийзээр зорчих бололцоог нь хангаж өгөхын тулд төрөөс бас шатахууны асуудал дээр болон бусад асуудлууд дээр анхаарч өгөөсэй гэж бодож байна. Мөн шатахууныг яаж олон талаас  нь өрсөлдөөнтэй, боломжтой оруулж ирэх талаар бид бас энэ зөвлөгөөнөөр ярьж байна. Үүний дараа  тийзний асуудлыг яаж хямдруулж болох вэ гэдгээ шийднэ. Жишээ нь, бага үнээр нисдэг авиакомпанууд байна.  Эдгээр  компанийх шиг нислэгүүдийг яаж нээж болох вэ гэдгийг бас энэ удаа ярина.

- Хөшигийн хөндийн шинэ нисэх буудлыг хэзээ ашиглалтад оруулах вэ, авиа компаниуд нүүхэд бэлэн үү гэсэн асуудал бас иргэдийн сонирхлыг татаж байгаа. Бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байна вэ. Нөгөөтэйгүүр, “Чингис хаан” нисэх онгоцны буудлын байрыг ямар зориулалтаар ашиглах гэж байгаа вэ.  Төрд хүлээлгэж өгөх үү?

-Хөшигийн хөндийн нисэх буудлын барилгын ажил ерөнхийдөө дууссан. Одоо жижиг барилгуудын ажил явагдаж байгаа. Мөн Японы талтай хамтарсан менежментийн хэлцлийн асуудлуудыг ярьж байна. Ерөнхийдөө бид нар энэ жилдээ багтааж үйл ажиллагаагаа явуулах ёстой гэсэн төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Үүний дараа Буянт Ухаа нисэх онгоцны буудлыг юунд ашиглах вэ гэдэг асуудлыг ярина. Нисэхийн болон нисэхийн бус чиглэлээр цаашид ашиглаж болно гэсэн  өөрсдийнхөө саналыг хүргүүлсэн. Энэ саналуудыг Зам, тээврийн хөгж­лийн яам Монгол Улсын Засгийн газарт оруу­лаад шийдвэр гаргах байх.

-Өнгөрсөн жил ни­сэхийн салбарынхан нави­га­цийн орлого гэж улсад хэ­дэн төгрөг төвлөрүүлсэн бэ?

-Өнгөрсөн жил улсын төсөвт бид 145 тэр­­­­бум төгрөгийн ор­лого төвлөрүүлсэн. Энэ жил улсын төсөвт 167.8 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлнэ гэсэн төлөв­лөгөөтэй ажиллаж байна.

-Сүүлийн жилүүдэд нави­гацийн орлого өсөх ханд­лагатай байна. Дээрээс нь энэ удаагийн зөвлө­гөөнөөр Монголд аялал жуулчлалыг  хөг­жүүлэхэд агаарын тээврийн салбарын үйлчилгээ хэрхэн нөлөөлөх вэ гэдэг асуудлыг ч бас хэлэлцэж байна. Агаарын тээврийн хөгжил, нисэх буудлуудын шинэчлэлт гээд ярихаар МИАТ навигацийн орлогоо өөрсдийнхөө үйл ажиллагааг сайжруулах зардалд ашиглаад явж бол­доггүй юм уу гэсэн бодол бас байх юм?

-Үүнийг тодорхой шийдвэр гаргах ёстой байгууллагууд нь мэдэх байх. Сангийн яам, Монгол Улсын Засгийн газар энэ шийдвэрүүдийг  гаргах байх. Бидний хувьд бол улсын төсөвт төвлөрүүлэх мөнгийг олох ёстой, дээр нь үйл ажиллагаагаа авч явах тодорхой хэмжээний үйлдвэрлэлийн зардлаа олох ёстой. Мөн Хөшигийн хөндийн нисэх буудлын үйл ажиллагааг цаашид авч явах компанийн тодорхой хэмжээний хөрөнгийг иргэний нисэхээс гаргах ёстой. МИАТ компанийн хувьд, өөрсдийнхөө асуудлыг Төрийн өмчийн хороо болон Зам тээвэр, хөгжлийн яамандаа ч тавьж байгаа. Шинэ Бойнг 667 онгоц худалдаж авсантай холбоотойгоор зээлийн эргэн төлөлтийн асуудлуудыг ч ярьж байна.  Үүнийг манай яам болон төрийн өмчийн хороондоо ярьж, хэлж байгаа.

-Танай байгууллага хамгийн сүүлд 2013 онд удирдах ажилтныхаа зөв­лөгөөнийг зохион байгуулж байсан. Энэ удаагийн зөв­лө­гөөнөөс ямар үр дүн хүлээж байгаа вэ?

- Засгийн газар болон, ЗТХЯ-аас дэвшүүлсэн хэд хэдэн зорилт байгаа. Тэдгээрийг хэрэгжүүлэх арга зам, гарц нь энэ хоёр өдрийн хуралдаанаас эхлэлтэй гэж үзэж байгаа. Хэлэлцэгдсэн асуудлуудыг УИХ, Засгийн газрын түвшинд хэрхэн шийдүүлэх вэ гэдгийг дэвшүүлсэн, салбарын хөгжлөө өргөн хүрээнд ярилцсан чухал ач холбогдолтой хурлууд болно. Удирдах ажилтны зөв­лөгөөн хамгийн сүүлд 2013 онд зохион байгуулагдсан. Түүнээс хойш салбарт олон зүйл өөрч­­лөгдсөн байгаа. Тиймээс өнөөг хүртэл бид юунд хүрэв, цаашид яаж хөгжиж, дэвших вэ гэсэн ирээ­дүйн зорилт, зорилгоо улам сайн тодорхойлж чадна гэсэн үр дүнг хүлээж байна.

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин