Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний салбарын 85 жилийн ой тохиож байна. Энэ салбараас төрсөн цөөхөн гавьяатын нэг засварчин, слесарь С.Батдэлгэртэй уулзлаа. Тэрээр Ус сувгийн удирдах газар дагалдан слесариас техникч хүртлээ 37 жил ажиллажээ. Энэхүү он жилүүдийнхээ тухай бидэнтэй хуучилсан юм. С.Батдэлгэр уг нь бол уурхайчин хүн.
Наймдугаар ангиа төгсөөд ОХУ-д Уул уурхайн текникомд хоёр жил гаруй суралцсан байна. Эх орондоо ирээд Шарын голын нүүрсний уурхайд 10 гаруй сар мэргэжлээрээ ажиллаж байгаад цэрэгт татагджээ. Тэрээр “Цэргийн алба л миний амьдралыг аварсан юм даа. Хэрвээ би уурхайчнаараа ажилласан бол өдийд группт орчихсон сууж байгаа. Надтай цуг төгсөж ирсэн найзууд маань ирээд мэргэжлээрээ хэдхэн жил ажиллаад л уушгины өвчтэй болсон. Цэргийн алба миний энэ амьдралын эхлэл юм шүү дээ” гэж байв. 1976 онд цэргийн албаа хаагаад С.Батдэлгэр уурхайг биш Ус сувгийн удирдах газрыг сонгосон юм. Эхний хоёр жилдээ слесарийн ажил их л хэцүү санагджээ. Нийслэлийн хаа нэгтэй ус тасарч, гэмтэл гарахад багаж техникээ үүрээд л алхана. Халагдах өргөдлөө барьж, даргын өрөөний хаалга татаж байсан удаа ч түүнд бий. Гэхдээ гарын эв дүйтэй, хөдөлмөрч залуухан боловсон хүчнээ тухайн үеийн дарга нар тийм ч амар тавьж явуулаагүй. Энэ ч түүний амьдралын нэгэн зөв сонголт байсан юм. Уурхайчин мэргэжил нь энэхүү ажилтай нь төстэй учраас түүнд түүртэх зүйл байсангүй. Дарга нарынх үнэлэлт, мэргэжлийнх нь цаад мөн чанар түүнд урам зориг хайрлаж байсан учраас хэсэг хугацааны дараа энэ албандаа сэтгэлээ өгч, шантарсан ч сэтгэл нь “явдаггүй” болсон гэдэг.
ЦЭВЭР УСНЫ ШУГАМ ГЭМТЭХЭД “НҮЦГЭН” ГАРААР УХДАГ БАЙВ
Нийслэлийн хэмжээнд усны хангамж, засвар техникийн байдал С.Батдэлгэрийн үед тийм ч сайн байсангүй. Өдөржин усны гутал өмсөн, хүйтэн усанд зогсоно. Өвлийн хүйтэнд бол байдал бүр ч хүндэрнэ. Цэвэр усны шугам гэмтлээ гэхэд “нүцгэн” гараар ухах бол энүүхэнд. Тэрээр “Цаг үе одоо сайхан болжээ. Газрыг юун гараар ухах вэ. Эксковатор дуудаж авчраад л ухуулаад бүх зүйл нь автомат болсон байна. Хаана, хэдэн метрын гүнд гэмтэл гарсан нь компьютер дээр гараад л ирдэг. Бидний үед гэмтлээ олохгүй л бол амрах эрхгүй. Хэд хоногоор ч хамаагүй ажилладаг байлаа” гэв. 1990 оны шилжилтийн үеийн зовлон ч тэднийг тойрсонгүй. Сэлбэг хэрэгсэл битгий хэл шатахуун олддоггүй, хотын нэг захаас нөгөө зах хүртэл багаж хэрэгслээ үүрээд алхах тохиолдол цөөнгүй. Хуучин сэлбэгүүдээ ашиглаж, гэмтлээ засварлана. Ёстой л нөгөө монголчлох аргаар ажлаа хийнэ. 1990 оны сүүлчээр ОХУ-аас анхны эксковатор ирж, тэд бөөн баяр болцгоож байсан гэдэг. Тэгээд сайн ажиллуулж мэдэхгүй ч газраа ухаад шугамаа эвдэж хүртэл байсан гэнэ. Ингэж л нийслэлийн шугам сүлжээний салбар 2000 оны эхээр арай дээрдэж, техник хэрэгслээр хангагдаж байсан аж. Тэрээр “Тухайн үед манай ажлыг хүнд нөхцөлд оруулах талаар ярьж, ажлын хэсэг хүртэл ирж байлаа. Тэгсэн хариуцаж ирсэн дарга нь “Өө та нар чинь агаарын сайхнаар амьсгалж усны тунгалгийг уудаг хүмүүс байна” гэж хэлээд оруулаагүй. Яг бидний ажлын гүнд орж үзээгүй хүний хэлэх үг байх. Бидний ажил их хэцүү. Өвөл бол чангална даа. Жилийн дөрвөн улиралд дандаа хүйтэн усанд усны гуталтай зогсоно гэдэг ямар олиг байх вэ” гэж байв.
БИ 60 НАСЛАХДАА ЭЭЖИЙГЭЭ УЙЛЖ БАЙХЫГ ХАРААГҮЙ
Ус сувгийн удирдах газрынхан цэврийнх, бохирынх, ариутгахынх гэж тусдаа албадуудтай. С.Батдэлгэр цэврийн алба. Тэрээр “Бид чинь ариун цэврийн үүднээс бохирын алба, ариутгахынхантай хамт явж ч болохгүй гэсэн хуультай. Тэр маань одоо ч манай албан байгууллага дээр хэрэгждэг” хэмээн хошигнон ярьж байв. Тэрээр 2013 онд үйлчилгээний гавьяат ажилтан цол тэмдгээр шагнагджээ. Нийслэлийн иргэдийг цэвэр устай байлгах үйлсэд “нүцгэн” гараараа 37 жил зүтгэсэн түүний хөдөлмөрийг төр үнэлсэн нь энэ юм. Энэхүү шагналдаа тэрээр баярласан ч ээжийгээ баярлуулсандаа илүү их хөөрч байснаа дурсав. Түүний ээж 87 настай буурай хүүгээ гавьяат болоход нь уйлж зогссон гэдэг. С.Батдэлгэр “Би 60 наслахдаа ээжийгээ уйлж байхыг нэг ч удаа хараагүй. Миний ээж их эршүүд, сэтгэлийн хөдлөл муутай хүн байлаа. Харин намайг гавьяат болохыг хараад уйлж суусан даа” гэж байв. С.Батдэлгэр Өвөрхангай аймгийн Өлзийт сумын хүн. Зургаан эрэгтэй, нэг эмэгтэй хүүхэдтэй айлын дунд хүү нь юм. Ийнхүү нэгэн ээжийн хүү улсад хөдөлмөрөө шударгаар үнэлүүлж чадсан юм. Тэрээр “Төр засаг энэхүү эрхэм хүндтэй цолоо урлаг, спортынхондоо их хурдан өгчихдөг. Харин манай салбарынханыг их л гүрийлгэнэ шүү дээ. Арга ч үгүй юм уу даа. Бидний хийсэн ажил газар доор байгаа болохоор харагддаггүй биз. Ер нь хүмүүс биднийг нэг их мэдэрдэггүй. Усгүй болоод ирэхээрээ л утасдаж эхэлдэг” гэж байв. Ус сувгийг удирдах газраас одоогоор таван гавьяат төржээ. Нэг гагнуурчин, мөн слесарь С.Батдэлгэр. Бусад нь дандаа удирдах албан тушаалтан юм байна. Ийнхүү 350 км үргэлжлэх нийслэлийн шугам сүлжээг даган хэдэн км-ийн засвар үйлчилгээг хийж, нийслэлийн иргэдийн цэвэр усаар таслахгүйн төлөө “нүцгэн” гараараа хөдөлмөрлөж ирсэн эрхмийн амьдралын хэсэгхэн түүхийг хуваалцлаа.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
