Б.СОЛОНГО
Монголын хөрөнгийн бирж өнгөрсөн онд нийт 145.1 тэрбум төгрөгийн үнийн дүн бүхий 133,8 сая ширхэг үнэт цаас арилжаалжээ. 2012 онд Монгол Улсын хөрөнгийн зах зээлд томоохон өөрчлөлт авчирсан, бас багагүй шүүмжлэл, хэл ам дагуулсан нь “Mиллениум Ай Ти” систем юм. Лондоны хөрөнгийн биржтэй гэрээ байгуулж, олон улсад сайн гэж үнэлэгдсэн цоо шинэ системээр үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн. Тухайн үедээ брокер диллерийн компаниудын багагүй эсэргүүцэлтэй тулгарч, нэг ч төгрөгийн арилжаа хийлгүй өнжсөн үе байсан ч шинэ системийг амжилттай нэвтрүүлж чадсанаа оны эцэст дүгнэжээ. 2012 оны нийт арилжааны хэмжээг өмнөх оныхтой харьцуулахад 35.6 тэрбум төгрөг буюу 32.6 хувиар арилжааны үнийн дүн өссөн нь үүнийг гэрчилж байна. Одоо Хөрөнгийн биржид өдөрт дунджаар 579 сая төгрөгийн гүйлгээ хийгдэж байна. Өнгөрсөн онд арилжигдсан тоо ширхэгээрээ цахиур хагалж, нэгдүгээр байрт орсон үнэт цаас бол “Женко тур бюро”. Энэхүү хувьцаа нь одоо ч идэвхтэй арилжаалагдаж, топ 20 индексэд бичигдсээр байгаа юм. Ханш нь өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд бараг хэлбэлзэлгүй буюу тогтмол 90 төгрөг байгаа юм. Харин үнийн дүнгээрээ оны тэргүүлэх үнэт цаасаар тодорсон нь “Шарын гол”. Нийт 54 тэрбум 338 сая төгрөгийн арилжаа хийгдсэн нь нийт арилжааны 30 хувийг дангаараа эзэлж байгаа хэрэг. Хамгийн сүүлд хаалтын ханш нь 9495 төгрөг байсан. Харин өнгөрсөн оны долдугаар сарын 25-нд 10400 төгрөг хүрч байсан нь тухайн жилдээ хамгийн өндөр үзүүлэлт аж. “Шарын гол” компанийн удирдлагуудыг сольсны дараа ч үнэт цаасных нь ханшид өөрчлөлт ороогүй. Сүүлийн хэдэн сарын турш “Шарын гол” үнэт цаасны хувьцаа хамгийн тогтвортой байгаа бөгөөд топ 20 индексээс нэр нь гарсангүй. Арилжааны үнийн дүнгээрээ хоёрдугаар байрт 26.9 тэрбум төгрөгийн гүйлгээ хийсэн “Бэрх уул” үнэт цаас оржээ. Өнгөрсөн оны дундуур “Бэрх-Уул” хувьцаат компани Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан сумын нутагт орших жоншны ордынхоо нөөцийг батлуулсан. Ашигт малтмалын газар тус ордын ашигтай нөөцийг 2.13 сая тонн гэж баталсан нь тус компанийн хувьцааг тэр дор нь дээш татаж чадсан юм. 2500 төгрөгөөс дээш гарахгүй байсан “Бэрх уул” хувьцаа хоёрхон сарын дотор 6000 төгрөгт хүрсэн. Одоо ханш нь 6300 төгрөгт тогтмол байна. Харин “Шивээ-Овоо” компанийн үнэт цаас 9.7 тэрбум төгрөгийн арилжаанд орж, гуравдугаарт жагсчээ.
Бүтэн жилийн хугацаанд ханш нь хамгийн их өссөн үнэт цаасаар “Өндөрхаан” тодорлоо. 2011 оны төгсгөлд ердөө 180 төгрөгийн ханштай байсан тус үнэт цаас 2012 оны төгсгөлд 6600 төгрөгт хүрсэн юм. Мөн “Цагаан толгой” хувьцааны ханш 213 төгрөгөөс 7800 төгрөгт хүрч огцом нэмэгджээ. Тэгвэл ханш нь хамгийн их буурсан 20 үнэт цаасыг Монголын хөрөнгийн бирж мөн нэрлэсэн байна. Энэ жагсаалтын тэргүүнд “Хэрэглээ импекс” 12928 төгрөгөөс 3870 төгрөг болж буурснаараа оржээ. Харин хоёрдугаарт орсон “Адуунчулуун” төслийн хувьцаа 6000 төгрөгөөс 1803 төгрөгт хүрч буурсан байна.
Өнгөрсөн оны тухай зургаа болон наймдугаар сард хувьцааны арилжаа хамгийн өндөр хэмжээнд хүрсэн байлаа. Хамгийн өндөр зах зээлийн үнэлгээтэй 30 компанийн жагсаалтыг “Тавантолгой”, “АПУ, “Шивээ-Овоо” гэсэн гурван үнэт цаас тэргүүлжээ.
