Төмөрбаатарын БАТСАЙХАН
ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн төсөлтэй холбоотойгоор өчигдөр тайлбар мэдээлэл өглөө. Түүний байр суурийг хүргэе.
Тэрбээр “Монгол Улсын Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн асуудал яригдах бүрт Үндсэн хуулийг шинээр батлах ёстой гэсэн байр суурийг олон түвшинд илэрхийлдэг. Ялангуяа АИХ-ын депутатаар ажиллаж Ардчилсан Үндсэн хуулийг баталсан ахмадуудын зүгээс тухайн үеийн хоёр танхимтай парламенттай байх хэлбэр лүү эргэж орох ёстой гэсэн асуудлыг хөнддөг. Зарим улс төрийн намууд сонгодог хэлбэрийн хоёр танхимтай парламентын засаглал руу шилжих ёстой гэдэг. Мөн Үндсэн хууль, улс төр судлаачид, улс төрийн намууд Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт хийх замаар сонгуулийн тогтолцоог өөрчлөх ёстой гэдэг. Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд судлаачид 10 гаруй төрлийн Шинэ Үндсэн хуулийг өөрсдөө санаачлан бичсэн байдаг юм байна. Мөн тухайн үеийн төр засгийнхантай хамтран ажиллаж, өөрчлөлтийн асуудлыг ч эхлүүлж байсан. Харин сүүлийн үед гараад байгаа Үндсэн хуулийг шинээр бичсэн тухай Засгийн газрын зүгээс ямар нэгэн санаархал гаргаагүй. Улс төрийн намууд, Үндсэн хуулийн судлаач нар Ерөнхий сайд болон холбогдох улс төрийн албан тушаалтнуудад Үндсэн хуулийг ямар хэлбэрээр өөрчилбөл улсын хөгжилд хэрэгтэй юм бэ гэдэг саналаа боловсруулж өгөх хүсэлт гаргасан. Энэ дагуу ажлын хэсэг байгуулагдсан юм. Үндсэн хуулийг биччихлээ гээд шууд батлагдах зүйл биш. Үндсэн хуулийг өөрчлөх асуудлыг Монголын ард түмэн шийднэ гэдгийг Үндсэн хууль дээр маш тодорхой бичсэн байдаг” гэлээ.
Мөн тэрбээр “Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, шинээр бичих гэдгийг сайн ойлгох хэрэгтэй. Нэмэлт өөрчлөлт гэдэг нь цөөн тооны хэдэн заалтыг өөрчлөх замаар тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдэхэд чиглэдэг. Тэгвэл одоогийн хэрэгжиж байгаа хуулийн 35 орчим хувиас илүү хэмжээний өөрчлөлт оруулах бол шинэ Үндсэн хууль өргөн барьдаг. Шинээр Үндсэн хууль бичээд батална гэдэг нь хэрэгжүүлж чадах зүйл мөн үү гэдэг нь эргэлзээтэй. Шинэ Үндсэн хууль гаргах тохиолдолд заалт бүрийг нь ярилцаж, богино хугацаанд хийх ажил биш гэдгийг судлаачид хэлж байгаа. Ард түмэн Үндсэн хуулийг шинээр бичих шаардлагатай гэж үзсэн тохиолдолд тухайн хууль бүтнээрээ бий болтол дор хаяж 2-3 жилийн хугацаа орно. Манай намын байр суурийн тухайд Үндсэн хуульд тодорхой хэмжээний өөрчлөлт оруулах шаардлагатай гэж үзэж байгаа. Парламентын гишүүдийн тоог нэмж, сонгуулийн холимог тогтолцоог нэвтрүүлэх хэрэгтэй. Энгийн иргэдийн төлөөлөл парламентад суух боломжийг бий болгох нь юунаас ч илүү чухал гэж үзэн байр сууриа илэрхийлж байсныг та бүхэн санаж байгаа байх. Ард түмэн, улс төрийн намууд мажоритар тогтолцоог олон жил шүүмжилж ирсэн. Өнөөдрийн энэ нөхцөл байдлын шалтгаан нь уг тогтолцоо байхыг үгүйсгэхгүй. Учир нь нэг тойрог дээр өрсөлдөж байгаа нэр дэвшигчдийн хамгийн өндөр саналыг авсан хүн нь парламентын гишүүнээр сонгогддог. Хамгийн өндөр саналыг авч байгаа буюу хуучин сонгуулийн хуулиар 25 хувиас дээш олонхийн саналыг авсан бол гишүүн болдог. 75 хувьд нь сонголтоо хийсэн иргэдийн төлөөлөл парламентад сонгогдохгүй байгаа юм. Ард нийтийн санал асуулга явуулж, иргэд дэмжиж байгаа тохиолдолд шинэ Үндсэн хуулийг батлах боломжтой" гэсэн юм.
Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин
2023 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 26. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 20 (7005)
