Б.СОЛОНГО

Сүүлийн үед тогтвор­жуулалт гэх үгийг яагаад ч юм их хэрэглэдэг бол­чихож. Шатахууны үнийг тогтворжуулна, мах, гури­лын үнийг тогтворжуулна гэнэ. Хамгийн сүүлд орон сууцны үнийг тогтвор­жуу­лах шийдвэр гарсан бай­на. Засгийн газраас инфляц, үнэ бууруулах чиглэлд хийх дуртай бол­чихоод байгаа “тогтвор­жуулалт” гээч хөтөлбөрөөс болж энэ үг яах аргагүй тэдний үгийн санд байнга хэрэг­лэгддэг болчихож. Тогт­вор­жуулна гэдэг нь ер нь юу гэсэн үг вэ. Лав л буулгана, багасгана биш. Одоо байгаа үнийг нь илүү, дутуу гаргалгүй тогтвортой барих юм болов уу. Ямар боловч Засгийн газар иргэ­дийнхээ төлөө гол нэрийн бараа, бүтээгдэхүүний үнийг тогтворжуулах олон дэд хөтөлбөр баталж, энэ ажлаа ч багагүй суртал­чилж байна. Гэвч тэдний арга барил тун ядмаг юм. Логик нь тун энгийн. Ард иргэдийн нуруунд хүндээс хүнд ачаа үүрүүлээд бай­гаа шатахуун, хүнс, орон сууц зэрэг бараа, бүтээг­дэхүүнийг үйлдвэрлэгч, импортлогч компани, аж ахуйн нэгжүүдэд хүүгүй шахам зээл олгож, хариуд нь үнээ нэмэхгүй гэсэн амлалтыг нь авах. Өндөр үнэ, том инфляцийн суурь шалтгааныг эмчлэлгүй­гээр “худалдагч”-ийг хахуульдаж, лангуун дээрх барааныхаа үнийг нэмчихэлгүй байгаач гэж гуйхтай ижил. Үнэ тог­творжуулах хөтөлбөр ирэх жилүүдэд манай улсын төсөвт том дарамт учруулна гэдгийг Дэлхийн банкнаас анхааруулсан байна билээ. Тодруулбал, ирэх гурван жилд төсөвт 718 тэрбум төгрөгийн дарамт учруулж, энэ нь дотоодын нийт бүтээгдэхүүний дөр­вөн хувьтай тэнцэх аж. Шинэчлэлийн Засгийн газар бодож олсон энэ шинэ санаагаа их л магтах юм билээ. Өөрсдөө түүн­дээ эрэмшээд, барилгын материал үйлдвэрлэгчдэд дахин хөнгөлөлттэй зээл олгож, орон сууцны үнийг тогтворжуулах болсноо уржигдархан зарлав. Үйлд­вэрлэгч, импортлогчидтой ийм гэрээ байгуулснаар компаниуд дур мэдэн үнээ нэмэхээ болино. Өөрөөр хэлбэл, төр үнийн өөрч­лөлтөд зохицуулалт хийнэ гэж хөөрцөглөж байв. Гэвч дэмжээд байгаа компа­ниуд нь “Гар барихаар бугуй барина” гэгчийн жишээг эхнээсээ харуу­лаад эхэлсэн. Засгийн газраас Монголбанктай хамтран хэрэгжүүлсэн “Ша­тахууны үнийг тогт­воржуулах” хөтөлбөрт одоо­гийн байдлаар 97 тэр­бум төгрөгийг зарцуул­чихаад байна. Хөтөлбө­рийг эхлүүлснээс хойш нийт 11 компани есөн удаа арилжааны банкнаас хөнгөлөлттэй зээл авсан байх юм. ОХУ шатахууны хилийн үнээ нэмж байгаа энэ үед жижиглэнгийн үнийн өсөлтөөс сэргийлж, валютын ханшийн хэл­бэлзлээс хамгаалах зорил­гоор энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн билээ. Тиймдээ ч 210 төгрөгөөр нэмэгдэх байсан шата­хууны үнэ 50-хан төгрө­гөөр нэмэгдлээ гэж дээр, дооргүй магтаж байв.  Гэвч нефть импортлогч компа­ниуд даварсан. Тус хөтөлбөрөөс хамгийн их буюу 28.5 тэрбум төгрө­гийн зээлийг хоёр хувааж авсан “Магнай трейд” компани, мөн 16.6 тэрбум төгрөгийг хоёр хувааж авсан “Содмонгол” ком­пани үнээ 50 биш 100 төгрөгөөр нэмсэн. Энэ явдалд хэлэх үг нь олдох­гүй суугаа ШӨХТГ, Уул уурхайн яам одоог хүртэл албан байр суурь илэр­хийл­сэнгүй. Нийслэлчүүд уламжлалт цагаан сарын баярынхаа гол хэрэглээ болсон махны үнийг хэрхэн дийлж, худалдаж авахаа мэдэхгүй сууна. Засгийн газраас мөн л энэ чиглэлд 46.1 тэрбум төгрөгийн зээлийг гаргаад дуусчихсан. Нийслэлийн нөөцийн менежер “Жаст Агро” болон бусад компа­ниудад нэг жилийн хуга­цаатай хөнгөлөлттэй зээл олгосон. Компаниуд энэ мөнгийг зориулалтын дагуу ашиглаж байгаа гэх боловч “Хүчит шонхор” захын ханшаас хямдхан мах одоогоор сураггүй л байна. Гурил үйлдвэрлэгч­дийг дэмжиж, эхний зээл болох 24 тэрбум төгрөгийг “Улаанбаатар гурил” ком­панид жилийн хугацаатай олгосон аж. Ингэснээр гурил үйлдвэрлэгчид дээд гурилын бөөний үнийг 550, жижиглэнгийн үнийг 650 төгрөгөөс хэтрүүлэх­гүй байх үүргийг хүлээж байгаа. Хамгийн сүүлд буюу уржигдар Монгол­банк, Барилга, хот байгуу­лалтын яам орон сууцны үнийг тогтворжуулах хө­төл­бөрт гарын үсэг зурлаа. Хөтөлбөрийн зорилгоо орон сууцны үнийг тогт­воржуулах, дундаж дав­хар­гынхны орон сууцны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх гэж тодорхойлжээ. Барил­гын материал үйлдвэр­лэгч, импортлогч нарт нийт 379 тэрбум төгрө­гийн зээлийг мөн л хөнгөлөлт­тэй олгосноор байрны үнийг тогтвор­жуулах гэнэ. Гэвч орон сууцны одоо­гийн өндөр ханшийг тогт­воржуулах биш буулгах­гүй л бол дундаж давхар­гынхан байранд орно гэдэг нь үлгэр. Ямар боловч Зас­гийн газраас инфляцийн гол буруутан гэгддэг мах, шатахуун, орон сууцны нийлүү­лэгчдийг аргад­саар байна. Үр дүн нь хэр найдвартай, бас тогт­вортой байх бол.