Ц.МЯГМАРБАЯР
“Нүүрсний зах зээл 2021” сэдэвт Монгол, Хятадын цахим хурал өнгөрсөн сарын 28-нд болсон юм. Тус хурлыг БНХАУ-ын судалгааны “Түдэй тинк танк” байгууллага, “Монголын нүүрс ассоциаци” хамтран зохион байгуулж хоёр улсын нүүрс импортлогч хэрэглэгч болон экспортлогч томоохон компаниудын 100 орчим компани, холбогдох салбар яамны төлөөлөгч нар оролцсон юм. Тус хурлаар БНХАУ-ын нүүрсний эрэлт, нийлүүлэлт 2021 онд ямар байх вэ. Монгол Улсын нүүрсний өрсөлдөх чадвар гэсэн сэдвээр эхлээд Хятадын тал дараа нь Монголын талын илтгэлийг сонсож хоёр талын асуулт хариултаар үргэлжилсэн юм.
Хятадын зах зээл дэх Монголын коксжих нүүрсний өсөлтийн орон зай
2021 онд Монгол Улсын коксжих нүүрсний импорт 33-37 сая тоннд хүрч болзошгүй гэсэн тооцоог БНХАУ-ын судалгааны “Түдэй тинк танк” байгууллага хийсэн байна. Ингэхдээ хоёр хүчин зүйлийг голчон авч үзсэн аж. Нэгдүгээрт, 2021 онд болсон Монгол Улсын тахлын нөлөө, нөгөө нь Австралийн нүүрсэнд Хятад улс хориглох, хязгаарлах асуудал өөрчлөгдөх эрсдэлтэй. (үүнд Австралийн нүүрс болон бусад улс орнуудыг Хятадын зах зээлд нэрээр нь дахин борлуулах зэрэг орно).
2020 оны аравдугаар сард Австралийн нүүрсийг импортлохыг хориглох тухай мэдэгдлээс харахад арваннэгдүгээр сард Австралийн нүүрсний импорт 653 мянган тонн болж буурсан. Үүнээс Австралийн коксжих нүүрсний импорт 247 мянган тонн, арванхоёрдугаар сард Австралийн нүүрсний импорт 0, Индонезийн нүүрс ба Орос, Хятадад Австралийн нүүрсний зах зээлийн эзлэх хувийг их хэмжээгээр шахжээ. Судалгаагаар Австралийн нүүрсний хязгаарлалт дор хаяж 2021 оны эхний улирал хүртэл үргэлжилнэ гэж таамаглаж байгаа. Австралийн нүүрсний бодлогын өөрчлөлтийг сайтар хянах шаардлагатай байна хэмээн илтгэлдээ дурдсан.
Төмөр замаа барьж дуусаагүй нь нүүрсний өсөлтийн орон зайг тэлэх боломжгүй байна
Хятадын талын нүүрсний импортын зардлын гүйцэтгэлээр бол Монголын эрчим хүчний нүүрсний борлуулалтын үнэ коксжих нүүрсний үнээс хамаагүй доогуур байгаа бол тээврийн зардал нь үндсэндээ коксжих нүүрснийхтэй ижил, боомт хүрэх өртөг өндөр байна. Монгол Улсын эрчим хүчний нүүрсний урсгалын хэтийн төлвөөс харахад эрчим хүчний нүүрс үйлдвэрлэдэг гол газартай зэргэлдээ орших Монгол Улс үнэ нь бага бол Өвөрмонголын дотоодын эрчим хүчний нүүрснийхээс хамаагүй бага өрсөлдөх чадвартай. Тиймээс одоо төлөвлөж буй төмөр замаа барьж дуусаагүй байхад Монголын эрчим хүчний нүүрсний зах зээл Хятадад үндсэндээ байхгүй байна. Одоогийн байдлаар эрчим хүчний нүүрсний үнэ өндөр байгаа нь ховор гэсэн юм.
Монголын анхаарал татаж байгаа асуудлуудад Хятадын талаас хариулахдаа “Мандал боомт дээр олон улсын төмөр замын гарц гаргахаар барьж буй төмөр замын тухайд гэвэл Мандал боомтын олон улсын төмөр замын гарц барих ажил 2015 онд Өвөрмонголын хөгжил, шинэтгэлийн хорооноос Мандула боомтын олон улсын төмөр замын гарцын бүтээн байгуулалтыг автономит бүсийн “Торгоны замын эдийн засгийн бүс” барилгын ажлыг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөнд тусгасан. Төмөр замыг барьж дуусгаснаар Мандал боомтоор дамжуулан манай улсад импортолж буй Монголын талын “Тавантоллгой”-н уурхайн нүүрсний бүх төмөр замын тээвэрлэлтийг хэрэгжүүлж, Мандалын гаалийн бүрдүүлэлтийн чадавхийг сайжруулна. Мандал боомтын олон улсын төмөр замын төслийг дотоод, хилийн чанад дахь гэсэн хоёр хэсэгт хуваасан. Дотоод хэсэг нь Баоман төмөр замын (Байинхуа-Мандал) гурав дахь үе шат юм. Дотоод хэсэг нь Байхуа өртөөнөөс гарч баруун хойд зүг рүү эргэж Вужуэр уулыг тойрч, Арунаурын баруун талаар хойд зүг рүү Ах станцыг дайран явна. Морсугаас Мандал хүртэл засварласан.
Хилийн чанад дахь хэсэг нь Ханги-Жуэнбайны төмөр зам юм. Хятад, Монголын хил дээрх Мандалтай харгалзах Ханги боомтоос эхлээд Баоман төмөр замын Баман хэсгээс эхлэн Ханги-Жуэнбайны (Зүүнбаян) төмөр замын хилийн чанад дахь хэсэг. Станц хойд хоолойноос хөтөлж, одоогийн Ханги хурдны замаар Монголын 247 км урт Жуэнь Байины өртөө хүртэл явна. Одоо төлөвлөлтийн шатандаа явж байна. Энэ нь Монгол Улсад барьж буй Тавантолгойн нүүрсний уурхайгаас Зүүнбаян хүртэлх төмөр замтай холбоотой болж таарч байна.
Ирээдүйд Tавантолгойн уурхайгаас Мандал хүртэл төмөр замын бүрэн тээвэрлэлт хийнэ. Үүнээс гадна Монголын Засгийн газар ирэх онд боловсруулж 2024 онд барьж дуусгахаар төлөвлөж буй энэхүү төмөр замын хэсгийг мөрийн хөтөлбөртөө оруулсан байна” хэмээн онцолсон юм. “Монголын нүүрс ассоциаци”-ийн гүйцэтгэх захирал Ж.Золжаргал тус хурлыг удирдан явуулсан юм. Монголын нүүрсний экспорт тулгамдсан асуудал сэдвээр Монгол нүүрс ассоциацийн гүйцэтгэх захирал Ж.Золжаргал, Монголын ашигт малтмал баяжуулалтын холбоо, УЗ-ийн гишүүн М.Базаррагчаа нар илтгэлээ тавьсан юм.
Үргэлжлэл бий.
Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин 2021.2.3 ЛХАГВА № 24 (6501)
