Б.СОЛОНГО

Ирэх оны төсвийн төс­лийг тун удахгүй УИХ-аар хэлэлцэх гэж байна. Энэ удаагийн төсвийн төсөл нь Шинэчлэлийн Засгийн газраар хаяглагдаж бай­гаа­гаараа онцлог. Улсын төсвийн хөрөнгийг юунд зарцуулах нь тодорхой, өөрөөр хэлбэл нарийн зу­раг­ласан замтай байх ёс­той. Гэтэл Монгол Улсын Ерөнхий сайдын багцад хаяглах эзэнгүй, зориулах хөтөлбөргүй 31.7, мөн хө­рөнгө оруулалт гэсэн нэр­тэй 50 тэрбум төгрөгийг тусгасан нь анхаарал татлаа.

Тодруулбал, ирэх онд Монгол Улсын Ерөнхий сайдын төсвийн багцын хэмжээ 72.9 тэрбум төгрөг болж, өмнөх оныхоос 37.7 тэрбум төгрөгөөр нэмэгд­жээ.  Мөн түүний багцад 100,3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт  багтсан гэж төсвийн төсөлд тус­гажээ. Засгийн газрын тэргүүний хийж, хэрэг­жүү­лэх хөтөлбөрт дараах зүйлс багтдаг. Хүйсийн тэгш байдлыг хангах, Мэ­дээллийн нэгдсэн тогтол­цоо, Төрийн тусгай хам­гаа­лалт, Үндсэний аюул­гүй байдлыг хангах, Ол­борлолт, уул уурхай, цац­раг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиг­­лах, дотоод гадаад шуурхай мэдээллийн үйл ажиллагаа. Эдгээр үндсэн долоон хөтөлбөр дээр нэ­мэг­дэн орж ирсэн нь Зас­гийн газрын шинэ бод­логын нөөц гэгч ажээ. Энэ нөөцөд 31.7 тэрбумыг тө­сөвлөсөн байх юм. Эхний хөтөлбөрүүдийг бүгдийг нь дэс дарааллан, нарийвч­лан тодорхойлжээ. Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэ­хийн тулд ийм ажил хий­нэ. Тэрэнд нь тэдэн төгрөг зарцуулна гэх мэт. Харин Засгийн газрын шинэ бод­логын нөөц гэд­гийн талаар бүхэл бүтэн төсвийн тө­сөлд ганцхан өгүүлбэр орсон байна. Тэр нь “Энэ мөн­гөөр бүтэц зохион бай­гуу­лалтын өөрчлөлт, Зас­гийн газрын шийдвэрийг хэрэг­жүүлэхтэй холбоотой аж­лыг гүйцэтгэнэ”. Ин­гээд л боллоо. Бусад хөтөл­бөрүүдийг 2014, 2015 онуу­дад хэрхэн санхүүжүүлэх төсөөллийг бичсэн байхад Шинэчлэлийн Засгийн газрын нөөцийг хэрхэн төсөөлөх нь тодорхойгүй. Зөвхөн 31.7 тэрбумыг тө­сөв­лөлөө гэснээс биш ца­лин, татаас, төсөөлөл зэ­рэгт 0 гэсэн цифр л ха­рагдана. Үүнээс гадна хө­рөн­гө оруулалтын тал хувь буюу  50 тэрбум төг­рөгийг Шинэчлэлийн хө­төлбө­рийг хэрэгжүүлэхэд зар­цуу­лахаар төлөвлөсөн гэ­жээ. Засгийн газрын шинэ бодлогын нөөц, Ши­нэч­лэ­лийн хөтөлбөр гэгч нь нэг зүйлийн тухай яриад бай­на уу, хоёр тус­даа асуудал уу гэдэг нь 2013 оны төс­вийн төсөлд тун тодор­хойгүй байна.

Тэгэхээр Засгийн газ­рын шинэ бодлогын нөөц гэж чухам юуг хэлээд бай­гааг, энэ мөнгийг хэнд, ямар төсөлд зарцуулахыг тодорхой тайлбарлах үүр­гийг төсөл боловсруулсан нөхдүүд хүлээж таарах нь. Ингэхэд Засгийн газрын шинэ бодлого гэдэгт юу байж болох вэ. Салбар яам­дууд нь өөрсдөд оноогд­­­сон мөнгөтэй. Зас­гийн газрын мөрийн хө­төлбөрт багтсан төсөл, хө­төл­бөрүүд ч санхүүжилт­тэй. Тэгэхээр “эзэнгүй” энэ мөн­гийг тодорхой бол­гох­гүй бол нарийвчилсан зураг­лалтай байх ёстой төсвийн хуулийг зөрчсөн үйлдэл болох нь гарцаагүй. Баг­цын­хаа тал хувийг эзэл­­сэн энэ мөнгөөр юу хийхээ тайлбарлаагүй хэр­нээ 114 сая төгрөг төсөвлө­сөн Хүй­­сийн тэгш байд­лыг хан­гах хөтөлбөр, 269 саяыг төсөв­лөсөн Олбор­лолт, уул уур­хай зэрэг бус­дынх нь нарийв­чилсан за­дар­гааг тун сүр­хий гарга­сан байх юм. Ирэх онд Шинэ Ерөн­хий сайдын хэрэг­жүү­лэх хө­төл­бөрийн зар­дал өм­нө­хөөс бараг хоёр дахин нэ­мэгджээ. Тод­руул­бал, Үн­дэсний аюул­­­гүй байд­лыг хангахад ирэх жил найман тэрбу­маар, Тө­рийн тусгай хам­гаа­лал­тад 1.3 тэрбу­маар, Хүй­сийн тэгш байд­лыг хан­гахад хоёр дахин илүү мөнгийг зарцуулах гэнэ. Засгийн газар улсын тө­сөвт илүү мөнгө суул­гаж, гишүүдэд нэг, нэг тэр­бум төгрөг олгох гэж бай­на гэсэн яриа төсвийн эр­гэн той­ронд “ниссээр” байгаа.

Төсвийн төсөлд тусга­сан эзэнгүй мөнгө энэ яриаг үнэн, худал эсэхийг удахгүй харуулах биз.  31.7 эсвэл 50 тэрбумаар хэрэг­жүүлэх Засгийн газрын шинэ бодлого, Шинэч­лэлийн хөтөлбөр гэгч ур­таас урт ажлын жагсаалт гэнэт гараад ирж магадгүй л юм.