Д.ОЮУНЧИМЭГ

 Монгол Улсын эдийн засгийн “Т21” загварыг өчигдөр танилцууллаа. Энэхүү загвар нь 67 салбарыг хамарч байгаа бөгөөд салбар хоорондын хамтын ажиллагаа сайжирч, тогтвортой хөгжилд нааштай нөлөөлөхөд дэмжлэг болох гэнэ.

 “Т21” ЗАГВАР ЦОГЦООР НЬ ХАРУУЛЖ ЧАДНА

 Эдийн засгийн хөгжлийн яамны газрын даргын орлогч Г.Батхүрэл

-“Т21" загварчлалыг хэ­зээ оруулж ирсэн бэ. Яагаад энэ загварыг сон­гов?

-Эдийн засгийн хөгж­лийн яам, НҮБ-ийн Хөгж­лийн хөтөлбөрийн тех­никийн туслалцаатайгаар “Т21” загварын Монголд нутагшуулж байна. Энэ ажлыг нэг жилийн ху­га­цаанд хийсэн. Ер нь маш олон загварууд бай­даг. Гэвч энэ загвар нь бу­сад загвараас байгаль ор­чин, эдийн засаг, нийг­мийн үзүүлэлтүүдийг цогц байд­лаар харуулж чаддаг. Тө­рийн болон Засгийн газ­рын бодлого хэрэгжи­хэд “Т21” цогц байдлаар ха­руулж чаддагаараа да­вуу талтай. Макро эдийн зас­гийн “Т21” загварыг зөв­хөн төлөвлөлтийн бай­гуул­лагууд ашиглаад зог­сох­гүй хувийн хэвшлийн­хэн ч хэрэгжүүлэх бо­ломж­той. Тухайлбал, АНУ-ын “Женерал мо­торс” компани бизне­сийн төлөвлөгөөгөө гаргах­даа ашигладаг юм билээ.

-Манай улсын эдийн засгийг энэ загвараар гаргаж үзсэн үү?

-Энэ загварын анхны хувилбараа гаргаад яам­дуу­дад танилцуулж байна. Нэг жилийн хугацаанд энэ загвар дээр ажил­ла­сан. Үүнийг гаргахад 2000 тэгшитгэл ордог.  Нийт 67 дэд салбар багтдаг. Нэг тэг­шитгэлд өөрчлөлт оро­ход эдгээр салбаруудын уялдаа холбоогоор нийт эдийн засаг, байгаль ор­чин, нийгэмд хэрхэн нө­лөө­лөх вэ гэдгийг харуул­на. Тухайлбал, бодлогын нө­лөөллийг гаргаж үздэг. Хүүхдийн мөнгө тараахад нийгэмд ямар нөлөө үзүү­лэх, мөн уурхай ашиглахад эдийн засаг болоод бай­галь орчинд хэрхэн нө­лөөлж байгааг “Т21” заг­вар цог­цоор харуулж чадна.

-Оюутолгойн бүтээг­дэ­хүүн гаргах үе эхэлж бай­на. Энэ үед манай ул­сын эдийн засагт ямар нө­лөө үзүүлэхийг “Т21” заг­ва­раар тооцож үзсэн үү?

-“Оюутолгой” бүтээг­дэ­хүү­нээ гаргах үеийг ма­най улсын эдийн засагт нөлөөлөх нөлөөл­лийг энэ загвараар гаргаж үз­сэн. Манай ДНБ-ийг най­ман хувиар өсөхөөр харагдаж байгаа. Харин бай­галь орчны нөлөөллүү­дийг то­дор­хой хэмжээгээр гарга­сан. Гэвч одоогийн судал­гаа нь эцсийн байд­лаар гараагүй. Ирэх оны гурав­дугаар сард бүрэн тодор­хой­лох боломжтой.  Тий­мээс үүнээс гарах үр дүнг харж байгаад тоглох бо­ломж гарна.

-“Т21" загварыг бусад яамдууд хүлээн зөвшөөрч байгаа юу?

-Дэлхий нийтэд хү­лээн зөвшөөрөгдсөн, 40 га­руй улсад ашигладаг. Тиймээс сайн, муу гэж маргах зүйлгүй. Хөгжлийн бодлого нь ганц загвараар тодорхойлогдохгүй. Алдаа, оноо, дутуу үнэлэх явдал болон практикт алдаа гарч болно. Энэ загвараар гар­гаж чадахгүй байгаа хөгж­лийн бодлогыг өөр загва­раар нөхөх боломж­той. Загварын үзүүлэлт нь ма­най улсын эдийн засаг, нийгэм, байгаль орчинд яаж нөлөөлөх вэ гэдгийг гаргана. Харин үүнийг үндэслэн бодлого боловс­руулж болно.

 “Т21” ЗАГВАРЫГ АМЬДРАЛД АШИГЛАЖ ЭХЛЭЭГҮЙ БАЙНА

Монголбанкны тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Б.ЖАВХЛАН

-Хөгжлийн “Т21” заг­ва­рыг олон улсад туршсан уч­раас бид маргах зүйлгүй гэж байна. Мөн 67 дэд сал­барыг хамарсан гэсэн. Ер нь энэ загвар нь манай улсын эдийн засагт хэрхэн нөлөөлөх бол. Монголбанк­ны бодлоготой хэр нийцэж байна гэж харж байна вэ?

-Эдийн засаг хөгж­лийн яамнаас “Т21” загва­рыг манай улсын хөрсөнд буулгах танилцуулга хийж байна. Энэ маш сонирхол­той загвар юм. Бид өмнө нь хөгжил гэхээр эдийн засгийн талаас нь дунд болон урт хугацааны тө­лөв­лөлтүүдийг ярьдаг бай­сан. Харин энэ загварын гол онцлог нь зөвхөн эдийн засаг биш бусад бүх салбарыг хамруулж байна. Энэ загварыг бид өнөөдөр со­нирхож байгаа юм биш. Анх 10 гаруй жилийн өм­нөөс хөгжиж эхэлснийг нь Монголын хөрсөнд буул­гах гэж байна. “Т21” заг­ва­рыг бараг 30-аад улс дэд бүтэц болон цогц хөгж­лийн загвартаа ашиг­ласан байдаг.

-2000 гаруй тэгшитгэ­лээр бодож гаргана гэж бай­на. Энэ нь бусад сал­барт нөлөөлөх нөлөөллийг нарийвчилж байна гэж үзэж болох уу?

-60 гаруй салбар нь нийгэм, эдийн засаг, бай­галь орчинд хэрхэн нөлөө­лөх вэ гэдгийг тодорхой­лохын тулд дэд салбар тус бүрт нь өгөгдлүүд оруулж хөгжлийн загвараа гарга­даг. Эдийн засгийн өөрч­лөл­тийг бид загварчилж чадна. Байгаль орчин, нийгмийн үзүүлэлтэд энэ загварын томъёололыг оруулс­наараа онцлог.

-Ирэх жил инфляцийг найман хувьд барих бо­ломж­той гэж байгаа. Ха­рин энэ загвар үүнд ямар нөлөө үзүүлэх бол?

-Загвар нөлөөлнө гэж юу байхав. Гэхдээ “Т21”-ийг ашиглах хэрэгтэй. Бид энэ загварыг шууд амьд­рал дээр ашиглаж эхлээ­гүй байна. Магадгүй бусад салбарын асуудлыг тоо­цоо­лоогүй нөлөөлөл бий. Байгаль орчин, нийгмийн асуудлуудад тусгаж хара­хад сонирхолтой дүр зураг харагдахыг үгүйсгэхгүй.

 БХБЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Р.Эрдэнэбүрэн:

-“Т21" загварыг ашиг­лахад танай яамны зүгээс хэрхэн хандаж байна вэ. Энэ загвар манай хөрсөнд буух боломжтой юу?

-Мэдээж манай улсын хөр­сөнд зайлшгүй буул­гаж таарна. Бид мөнгөтэй болоод түүнийг яаж хуваа­рилах вэ гэдэг асуудал тулгамдаж байгаа. Ажил явахгүй байгаагийн гол шалтгаан шинжлэх ухаа­ны үндэслэлтэйгээр тө­лөв­лөгөө гаргадаг арга байхгүйтэй холбоотой. Харин одоо “Т21” загва­рыг авч байгаа нь хийж байгаа ажил бодитоор хэ­рэг­жих үндэс болох юм байна гэж бодож байна.

-Энэ загвар танай сал­барт хэрхэн нөлөөлөх бол?

-Манай салбарын хувьд хоорондоо уялдаа холбоогүйгээр асуудалд хандаж байсан учраас үр дүнгүй ажил олон хийсэн байдаг. Тэгэхээр үүнийг л цэгцлэх боломж бүрдэж байна гэж бодож байна. Хамгийн гол нь судал­гаанд үндэслэсэн шинэ загвар гаргаж байгаа нь цаг үеэ олжээ.