Экспортын 90, ДНБ-ий 8.3, төсвийн дийлэнх хувийг бүрдүүлдэг нүүрсний компаниуд өнгөрсөн онд алдагдалтай ажиллаж одоо ч гэсэн орлогогүй ажиллаж байгаа аж. Тэдний нөхцөл байдал ямарбайгаа талаар хүргэе.

“ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ” 79.9 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН АЛДАГДАЛ ХҮЛЭЭВ

“Эрдэнэс Тавантолгой” компани 2011 оны наймдугаар сард Цанхийн Зүүн хэсэгт, өнгөрсөн онд Цанхийн баруун хэсэгт олборлолтоо эхлүүлсэн. Тус компани 2011 онд 898.7 мянган тонн нүүрс олборлож, 280.8 мянган тонныг нь борлуулсан бол өнгөрсөн жил 5300 тонныг олборлож, үүнийхээ 50 хүрэхгүй хувийг худалдсан байна. “Эрдэнэс Тавантолгой” “Чалко” компанитай байгуулсан гэрээний дагуу нүүрсээ  дунджаар 70 ам.доллараар нийлүүлж байхаар тогтоосон. Гэвч өнгөрсөн онд Хятадын зах зээлд нүүрсний үнэ огцом буурч 43 ам.долларт хүрснээр экспортоо зогсоож байсан. Харин одоо Хятадын төрийн өмчит компанид нэг тонн нүүрсээ 49 ам.доллараар үнэлэн борлуулж байгаа аж. “Эрдэнэс Тавантолгой” компани өнгөрсөн онд 79.9 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээжээ. Ийнхүү ашиггүй ажиллахад валютын ханшийн өсөлт, нүүрсний борлуулалт буурсан нь нөлөөлжээ.

ХҮРЭН НҮҮРСНИЙ ХАМГИЙН ТОМ ОРД ӨРӨНД УНАЖЭЭ 

Монголын хүрэн нүүрсний хамгийн том орд мөн л алдагдалтай ажиллажээ. “Шивээ-Овоо” өнгөрсөн онд 3.2 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээсэн байна. Тус уурхайн бүтээгдэхүүний борлуулалт 86.3 тэрбум төгрөгт хүрсэн ч хөрс хуулалт, нүүрсний олборлолт, тээвэрлэлтийн зарлага нь орлогоосоо 1.4 тэрбум төгрөгөөр давжээ.

Мөн үйл ажиллагаатай нь холбоотой ерөнхий болон удирдлагын зардал нэмэгдсэнээр компанийн цэвэр алдагдал гурван тэрбум 260 сая төгрөгт хүрсэн байна. Хүрэн нүүрсний хамгийн том ордын нийт хөрөнгө 93.1 тэрбум төгрөг байгаагаас 26.8 тэрбумыг нь бараа материал, мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө зэрэг эргэлтийн хөрөнгө бүрдүүлжээ. Төрийн мэдэлд байдаг тус компанийн дансанд 80.5 тэрбум төгрөгийн өр, төлбөр бичигджээ.

“БАГАНУУР” БАС Л АЛДАГДАЛД ОРОВ  

Төр өмчилдөг Багануурын уурхай хүрэн нүүрсний нөөцөөрөө мөн л тэргүүлдэг. “Багануур” компани өнгөрсөн онд мөн л алдагдалтай ажилласан байна. “Шивээ-Овоо” 31.6 тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн борлуулж, 3.26 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээсэн бол “Багануур” 86.3 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийсэн ч 9.1 тэрбум төгрөгийг алджээ. Энэ хоёр компанийн төрийн эзэмшлийн хувьцааг өнгөрсөн онд “Эрдэнэс МГЛ” компанид шилжүүлсэн. “Эрдэнэс МГЛ” компани стратегийн ордод үйл ажиллагаа явуулдаг уг хоёр компанийг бизнесийн зарчмаар ажиллуулж, ашигтай ажиллах оновчтой бодлогыг хэрэгжүүлнэ гэж мэдэгдсэн байдаг. Гэвч энэ удаад “Эрдэнэс МГЛ”-ын ашигтай ажиллах оновчтой бодлого нь байгаа оносонгүй.

“ШАРЫН ГОЛ”-ЫН ӨРТӨГ НЭМЭГДЭЖ, “АДУУНЧУЛУУН”-Ы АШИГ БУУРЧЭЭ

“Шарын гол”, “Адуунчулуун” уурхай бусад ордыг бодоход арай ашигтай ажиллажээ. Гэхдээ тэдний нүүрсээ борлуулах зардал нь мөн л өсч олох байсан ашгаас нь “хумсалжээ”. “Шарын гол” компани өнгөрсөн онд 1.15 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажиллажээ. Үүнд борлуулалтын орлого нь 2012 оныхоос найман тэрбум төгрөгөөр өсч, 21.8 тэрбумд хүрсэн нь нөлөөлжээ. Гэхдээ үүнээс ч илүү ашигтай ажиллах байсан ч  борлуулалтын өртөг нь 44.9 хувиар өсч , 12.2 тэрбум болжээ. Харин “Адуунчулуун” компани 5.68 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийж, үүнээс 533 сая төгрөгийн ашиг олжээ. Энэ нь өмнөх оныхтой харьцуулахад борлуулалтын орлого нь 15 хувиар өссөн ч борлуулалтын өртөг нь 28.6 хувиар нэмэгджээ. “Адуунчулуун”-ы ашиг өмнөх оныхоос  27.3 хувиар буурсан байна.