Д.ОЮУНЧИМЭГ
Архи, тамхинд ногдуулах онцгой албан татвар нэмэгдэх сургаар архи, тамхины үнэ нэмэгдчихсэн байсан. Түүнийг дагаад бусад бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсөх, хуурамч архи үйлдвэрлэл, спиртийн наймаа ч газар авах болов уу гэсэн иргэдийн болгоомжлол байлаа. Шийдвэр нэгэнт гарчихсан тул бусад барааны үнэ нэмэгдэх магадлал байгааг худалдаа эрхлэгчид хэлж байна.
Архи, согтууруулах ундаанд ногдуулах татвар бага байгаагаас сүүлийн жилүүдэд дотоодод үйлдвэрлэсэн архи, согтууруулах ундааны хэмжээ нэмэгдэж байгаа төдийгүй хэрэглээ нь сүүлийн гурван жилд өмнөх жилүүдийнхээс 43,2 хувиар өсчээ. Тиймээс архины хэрэглээг хязгаарлах, зохистой зөв төвшинд байлгах, түүний хор хөнөөлтэй тэмцэх зорилгоор энэ хуулийн төслийг боловсруулсан. Уг төсөлд 25 хувиас дээш хатуулагтай, дотоодод үйлдвэрлэсэн болон импортын архинд ногдох онцгой албан татварыг хоёр дахин нэмэгдүүлэхээр тусгасан бөгөөд архины үнэ дунджаар 3000-7500 төгрөгөөр нэмэгдсэн. Энэ төсөл батлагдсанаар энэ оны төсвийн орлого 20 гаруй тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ гэж үзжээ. Энэ сарын 11-нд уг төсөл батлагдсан юм.
Төрийн шийдвэр бодит амьдралд хэрхэн хэрэгжиж эхэлснийг сурвалжлахаар хэд хэдэн дэлгүүр, худалдааны төвөөр орлоо. Замд тааралдсан найман нэрийн барааны дэлгүүрээр ороход өмнө нь 5500 төгрөгийн үнэтэй байсан 0.5 литрийн “Ерөөл” архийг 10000 төгрөгөөр худалдаалж байв. Үнэ нь нэмэгдсэн архины худалдан авалт хэр байгаа бол гэдэг нь сонирхол татаж байсан учраас дэлгүүрийн худалдагчаас “Үнэ нэмэгдээд худалдан авалт багасч байна уу” гэхэд “Иргэд яг хэдэн төгрөгөөр нэмэгдсэн бэ гээд л аваад гардаг” гэлээ. Харин “Нарантуул” олон улсын худалдааны төвийн ойролцоохь “Сансар” бөөний худалдааны төвийн худалдагч “Манай худалдааны төвд “АПУ” компани л үнээ нэмэх санал ирүүлсэн. Уг компанийн архи, согтууруулах ундаа 800- 5600 төгрөгөөр нэмэгдэн худалдаалагдаж байгаа гэлээ. Ажилдаа явахаар такси барилаа. Таксины жолооч км нь 800 төгрөг гэв. Учрыг лавлахад “Юмны үнэ өсөөд байхад би яалтай вэ. Дураараа нэмээд байгаа юм алга” гэх юм. Уг нь зөвхөн 25 хувиас дээш хатуулагтай архи болон тамхинд ногдуулсан татвар бусад бараа бүтээгдэхүүнд хамаагүй байлтай. “Хүчит шонхор” захад хүнс цуглуулж яваа иргэд “Үнэ өсөөгүй гэж байгаа ч бага зэрэг нэмэгджээ” хэмээн бухимдаж байв. “Ер нь юмны үнэ долоо хоногийн өмнөхтэй харьцуулахад 50-100 төгрөгөөр нэмэгдээд байна. Өглөө бүр сургуулийн хүүхдэдээ 1000 төгрөг өгч явуулдаг. Гэтэл охин минь мөнгө хүрэхгүй байна гээд байгаа учраас 1500 төгрөг болгосон. Ингээд л надаас гарах зарлага нэмэгдсээр байна даа. Дээр нь махны үнэ буурах шинжтэй байснаа эргээд л нэмэгдчихлээ” хэмээн Сүхбаатар дүүргийн иргэн Д.Дашжамц ярьсан юм. Хэрэв бусад бүтээгдэхүүнд үнэ нь халдсантай адил талхыг тамхиар хийж, автомашиныг архиард явуулдаг байсан бол нийлүүлэлт тасрахгүй байсан биз ээ.