Ж.ЦОГЗОЛМАА

БНМАУ, БНЧУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 63 жилийн ой өчигдөр тохиолоо. 1972-1997 онд Гадаадтай эдийн засгийн талаар харилцах улсын хорооны орлогч дарга, Монгол-Чехийн Засгийн газар хоорондын комисст орлогч даргаар ажилласан доктор Д.Жамбалдоржтой ярилцлаа. Тэрээр Чех улс болон ОХУ-д суугаа Элчин сайдын яаманд Эдийн засгийн зөвлөхийн орлогчоор ажилласан нэгэн юм.

 

-Юуны өмнө Монгол-Чехийн хооронд дипломат харилцаа тогтоосон тэр үеийн дурсамжаасаа хуваалцахгүй юу. Одоо энэ харилцаа маань ямар байна вэ?

-1950 оны дөрөвдүгээр сарын 25-нд БНМАУ, БНЧУ-ын хооронд дип­ломат харилцаа тогтоосон. Эдүгээ түүнээс хойш 63 жил улиран оджээ. БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Вильям Широкий тэргүү­тэй төлөөлөгчид 1957 оны дөрөвдүгээр сарын 6-9-нд манай улсад албан ёсны айлчлал хийж Найрамдал хамтын ажиллагааны тухай анхны гэрээнд гарын үсэг зурсан юм. 1961-1965 онд Чех улсын техник эдийн засгийн туслалцаатай Улаанбаатар хотод жилд 1.2 сая хос гутал үйлдвэрлэх үйлдвэр, ямааны 1.2 сая арьс боловс­руулах үйлдвэр, хонины 1.3 сая ширхэг арьс боловсруулах шев­роны үйлдвэр зэргийн үн­дэс суурь тавигдаж байлаа

-Анх Эрдэнэтийн зэс молибдений орд газрыг чехүүд нээсэн гэж сонс­сон. Тэгээд манайх Чех улстай хамтарч үйлдвэр байгуулах асуудлыг тави­хад тухайн үед зөвшөө­рөөгүй учраас ОХУ-тай хамтарч “Эрдэнэт” үйлдвэрийг байгуулсан нь ямар учиртай юм бэ?

-1974 онд Монгол Чехсловакийн Засгийн газрын төлөөлөгчид Эрдэнэтийн орд газарт хамтарсан үйлдвэр бай­гуулах асуудлыг Прагад тавихад тэд “Энэ том үйлдвэрийг байгуулахад үлэмж их хөрөнгө, хүч шаардлагатай учраас орол­цох боломжгүй. Харин олон талаар хамтарсан үйлдвэр байгуулвал бид сонирхоно” гэсэн бичиг өгсөн. Зөвлөлтийн тал энэ ордыг ашиглахад Чехсло­вакийн тал оролцох эсэхийг лавлах нь зүйтэй гэсэн саналыг тавьсан. Энэ нь аль болохоор өөр орон оруулахгүй зөвхөн баяжмалыг нь ЗХУ авч байх бодолтой байсантай холбоотой байжээ.

-Одоо манай хоёр орны харилцааг өргөжүүлэн хөг­жүүлэхэд тэргүүн ээлжинд ямар салбарт хамтран ажиллах боломж байна вэ?

-Чех улс хөгжлийн хам­тын ажиллагааны хүрээнд 2006 оноос эхлэн хэрэгжүүлж байгаа тус­ламжаа үргэлжүүлэн нэ­мэг­дүүлэхэд туслах байх. Зах зээл өндөр хөгжсөн орнуудын ижил нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үзэмж чанар стандартад нийцсэн Монгол Улсын нэрийн хуудас болох жин­хэнээ арьсан бүтээг­дэхүү­нийг үйлдвэрлэх салбар бол хөнгөн үйлдвэр. Мөн манай улс малын гаралтай үлэмж их түүхий эдийн нөөцийг бүрдүүлэхэд Чех улстай хамтарч ажиллах нь экспортын эх үүс­вэрийг нэмэгдүүлж хөдөө­гийн малчдын аж амьдрал ахуйг дээшлүүлж ядуур­лыг бууруулахад тууштай алхам хийнэ гэхэд эргэлзэхгүй байна.