Э.СОЛОНГО

Монголын Нефть, хийн үндэсний ассо­циацийн гүйцэтгэх захирал Д.Миеэгомботой ярилцлаа.

-”Роснефть” шата­хууны нийлүүлэлтээ бууруулчихлаа. Үүнийг дагаад зарим компанийн үнэд өөрчлөлт орсон. Ер нь шатахууны хангамжийн талаарх асуудал танай холбоонд хэр хамааралтай вэ?

-Манай ассоциаци ги­шүүддээ үйлчилдэг Төрийн бус байгууллага. Төрийн бодлогод компа­ниудын эрх ашиг со­нирхлыг хамгаалах, тусгах тэдний хоорондын хамтын ажиллагаа, харил­цааг “газардуулж”, “зөөл­рүүлж” ажилладаг гэх үү дээ. Шатахууны хангамж Монгол Улсын газар зүйн байршил, хөрш орон, манай эдийн засгийн чадавхи гээд олон хүчин зүйлээс хамаатай асуудал. Монголд нефтийн хайгуул өнгөрсөн зууны дундуур эхэлсэн. Одоо ашиглаж, олборлож байгаа ганц, хоёрхон орд байна. Дахиад нэмж хайж байна. Ирээдүйд үр өгөөжтэй нь гарцаагүй. Нефтийн сал­барыг 70 гаруй жилийн хугацаанд төр удирдаж ОХУ-аас хамааралтайгаар оршиж ирсэн. 1990-ээд оны дунд үеэс энэ салбарт хувийн хэвшлийн анхны хөрөнгө оруулалт хийснээр олон зүйл өөрчлөгдсөн. НИК-ийг хувьчилснаар нефтийн импорт, хадгалалт, тээ­вэрлэлт, борлуулалт хувийн хэвшилд бүрэн шилжсэн. Тэгэхээр бид өөрийн гишүүдийн өмнө хүлээсэн үүргийн хүрээнд, төрийн бодлого чиглэлд оролдог. Ер нь шатахуун төрийн мэдэлд байх үеийн зарим дүр зургийг хүмүүс мартаагүй байх. Хүмүүс тэр үед гуд­манд сав бариад шатахуун сураглаад явж байсан.

-Гэхдээ төр үнийн зохицуулалт зэрэг зарим зүйлд оролцдог шүү дээ. Энэ компаниудад хэр нөлөөлдөг вэ? 

-Нефтийн бүтээг­дэхүүн бол стратегийн бараа, ялангуяа Монголд чухал бүтээгдэхүүн. Газрын тосны бүтээг­дэхүүний тухай, Улсын­ нөөцийн тухай хууль, Өрсөлдөөний тухай зэрэг хуулиар төрөөс шатахууны үнийг зохицуулахад орол­цох эрхийг баталгаа­жуулсан байдаг. Төр ихэвчлэн хангамж, стандарт, нөөц, үнэд зохицуулалт хийж байна. Тухайлбал, шата­хууныг хэдийгээр хувийн хэвшлийн хөрөнгөөр импор­толсон ч бай үүнийг улсын нөөцөд бүртгэж хэмжээг нь төр хянадаг байх жишээтэй. Үнийг тогтооход төр оролцсоор  ирсэн. Учир нь эдийн засагт, ард түмний амьд­ралд чухал нөлөөтэй, шууд уялдаатай учраас, тэр

-Шатахууны импортын гуравдагч эх үүсвэрийн талаар олон жил ярьсан. Гэвч байдал өөрчлөгд­сөнгүй. “Роснефть”-ээс ганц тоо өөрчлөхөд энд үнэ өссөөр л байна?

-Оросоос өөр импортын эх үүсвэрүүд нэмэгдэж байна. Солон­госоос гэхэд өнгөрсөн жил Замын-Үүд боомтоор дам­жуулж нэлээд шатахуун импортоллоо. Гэхдээ үүнд хэд хэдэн бэрхшээл байна. Төмөр замын царигийн ялгаанаас болж шилжүүлэхэд асуудал тулгардаг. Хятадын далайн боомтуудаас Монгол Улс руу шатахууныг тээвэрлэх хурдыг нэмэгдүүлэх, Замын-Үүд боомтод шин­гэн ачаа шилжүүлэн ачих, хадгалах, түгээх томоохон байгуулам­жуудыг барих хэрэгтэй байгаа юм. Энэ талаар Уул уурхайн сайд, Газрын тосны газартай хамтран ажиллаж байгаа. Гурав­дагч эх үүсвэрт Хятад, Малайз, Индонез, Сингапур, Солон­гос хэн ч байж болно. Хамгийн гол нь шата­хууныг дамжуу­лахад гол асуудал нь байгаа юм. “Саалиа бэлдэхээр Саваа бэлд” гэгчээр эдгээр асуудлаа шийдэж чадвал нэг улсаас хамааралтай байдлыг халахад нэг алхам болно.

-Компаниудад ног­дуул­сан 17 тэрбум төгрөгийн асуудал юу болж байна. Тэр үед ер нь яг юу болсон юм бэ?

-Шүүх шийдвэрлэх ша­танд явж байна. Ша­тахууны үнийн хэвийн бус өсөлтөөс эдийн засаг, нийгэмд “цохилт” өгөхөөс  сэргийлж төрөөс хийсэн зохицуулалтын үеэр бий болсон. Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард төр үнийн зохицуулалтыг хийх гэж компаниудыг цуглуулсан. Энэ хуралд шатахууны үнэ 300 төгрөгөөр өсөх талаар ярилцсан байдаг. Гэтэл энэ компаниуд үгсэн хуйвалдсан хэрэг болж хувирсан.