Энэ оны төсөв өндөр дүнтэй. Монгол Улсын “хэтэвч” хэдэн жил дараа­лан тасралтгүй өгссөөр ирсний баталгаа нь энэ оны төсвийн долоон их наяд төгрөг. Хязгаарлагд­мал нөөц бололцоогоор хэрхэн үр шимтэй хэрэг­лээ бий болгоход төр мэргэн бодлого уйралдуулах нь ядуурлыг бууруулах эх сурвалж гэдгийг Дэлхийн банк зөвлөсөөр ирсэн. “Олсон мөнгөнийхөө 40 хувийг цааш хадгалж чаддаг бол эдийн засгийн тэнцвэрээ хадгална” гэж сан­хүүгийн салбарынхан хэлээд бай­на. Ийм ч учраас Тогтвор­жилтын санг Монгол Улс бай­гуулж, түүндээ мөнгө нөөцөлж буй. 2011 онд Тогтворжилтын санд 183 тэрбум төгрөг хуримт­луулсан. Гэвч энэ онд эл санд орлого төвлөрөхгүй байх эрсдэл бий хэмээн Нээлттэй нийгэм форумын тайланд дурд­жээ. Өр, зээл нэмэгд­сэнээр ийм нөхцлийг бүрдүүлэх эрсдэлтэй аж. Манай эдийн засаг дахь татварын ачаалал өндөрт тооцогддог. Төсөв маань татвараар “амь зууж” бай­на. Ялан­гуяа, уул уур­хайнх­наас авдаг хураамж нь гол эх үүсвэр. Түүнээс биш аж үйлдвэрийн салбар болоод үндэсний үйлдвэрлэл энэ дүнд хумсны толионы чи­нээ нэмэртэй гэвэл хилс­дэхгүй. 2009 онд татварын ачаалал 25 хувь байсан бол дөрөвхөн жилий дараа гэхэд энэ үзүүлэлт бараг 37 хувьд хүрчихсэн. Уул уурхайн орон гэгддэг Чили улс хүртэл энэ үзүүлэл­тээрээ Монголоос хамаа­гүй бага. Тэгэхээр зөвхөн нэг салбараас хэтэрхий хамааралтай болсноороо бүдрэх аюул ойрхон байна гэдгийг энэ график ха­руулж байна. “Төсвийн нэг салбараас хамаарал­тай, эмзэг байдал буураа­гүй бөгөөд уул уурхайн бүтээгдэхүүнүүдийн үнийн болзошгүй цоч­ро­луудад үзүүлэх хариу үйл­дэл, нөөц төлөвлөгөө алга” хэмээн Нээлттэй нийгэм форум мэдэгдэж байна. Долоон их наядаар батал­сан төсөв дэлхийн зах зээл дээр ханш ганц хүчтэй савлахад 2008 оны алдаа­гаа давтахад ойрхон байна. Зэсийн үнэ гэнэт унаж, төсвийнхнийг ца­лин­жуулах улаан зоосгүй үлдсэн төр цомхотголоос өөр сонголтгүй үлдсэн хар түүх бий. Тухайн үед Зас­гийн газар Тогтворжилтын сан байгуулж мөнгөө үүцлэх нь хамгийн зөв алхам гэдгийг улиг болтол ярьсан. Харин түүнийх нь хэрэгжилт өнөөдөр эрсдэл дагуулсаар байна.

ДНБ-д эзлэх төсвийн зарцуулалт энэ онд 42 хувьд хүрсэн бол 2011 онд хагас зуун хувьд дөхсөн нь бий. Хувийн хэвшлийнхэн татвар төлөөд ажиллаад л байдаг, төр гэдэг данхар бүтэц гарч ирээд биз­несийнхэнтэйгээ өр­сөл­дөж муйхарлаж буйн илрэл энэ. Цаашид ч энэ график өсөх хандлагатай байгаа нь нууц биш. Орлого нь өсөөд байгаа ч үр ашиг нь саараад байгаа Монгол Улсын төсвийн энэ оны бүдүүвч зураг ийм байна. Иргэдийн төлсөн мөнгийг үр ашиггүй зарцуулсны төлөөс харин ямар байх бол.