Ж.ЦОГЗОЛМАА
Хөнгөлөлттэй зээл гэдэг үг сүүлийн үед их моодонд орлоо. Өнөөх хөнгөлөлт нь эхнээсээ л хавхан дахь үнэгүй бяслаг байсан нь тодорхой болж байна. Барилгын компаниудад хөнгөлөлттэй зээл олгож орон сууцны ам метр талбайн үнийг нэг сая төгрөгт барина гэсэн Засгийн газрын амлалт бодит амьдрал дээр эсрэгээрээ эргэж буй нь энэ. Газар, дэд бүтцээ шийдэх гэж байдгаа бардаг компанийн эзэд засгийн ээлжит шоуны тарыг таньсан хэрэг л дээ. Хөнгөлөлттэй зээлээс өөр дэмжлэггүйгээр ам метрийнхээ үнийг ийн хямдруулах нь тэдэнд хорин шараа хоёр гуравхан хулганад идүүлчихсэнээс ялгаагүй болох гээд байдаг. Хөлд нь үрэгдэж, хамаг байдгаараа дэнчин тавьсан иргэд ахиад л хүлээлтэд орлоо. Харин хариуцлага ярих дуртай хоёр нам энэ бүхнийг харсан ч хараагүй мэт өнгөрч байна. Амлалт нь хэд хувирч, “хөнгөлөлттэй” хавх болон хувирсан энэ цагт ямар сонголт хийх вэ. Ийм л асуулт иргэд, барилгын компаниудын толгойн өвчин болоод байна. “Барилгын компаниудад хөнгөлөлттэй зээл хэрэггүй. Харин тэдэнд дэд бүтэц, газрыг нь шийдээд өгчихвөл Засгийн газрын гол ажил тэр болно” гэж эдийн засагчид хэлж байна. “Чингис” бондын санхүүжилтээр дэд бүтцийг шийдэх гарц нээгдэнэ хэмээн Засгийн газар мэдэгдсэн ч хэрэгжилт нь хэзээ биеллээ олох нь тодорхойгүй байна. Учир нь ард түмний олсон мөнгийг шулж байгаа нь захиалагч буюу хөрөнгө оруулагч компаниуд. Газраа хэд дахин дамлаж, харин барих барилгадаа хамгийн хямд үнэтэй барилгачдыг авчирна. Ингэж ам метрийг нь 400-500 мянган төгрөгөөр бариулчихаад гурав дахин нугалж зардаг нь тэдний зан. Бодоод үз л дээ, хоёр гурван жилийн өмнө барилга барих газрыг нэг сая ам.доллараар арилжаалдаг байсныг захын компанийн эзэд хэлнэ. Газар нь дамын наймаа болчихоор төр хэчнээн зээл санал болгосон ч гол судсыг атгаж чадахгүй нь тодорхой.
Эхлээд иргэдэд зургаан хувийн хүүтэй зээл олгоно, “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ гэж хоёр нам сонгуулиар пиардаж баахан бужигнуулсан. “Магтсан хүүхэн хуриман дээрээ” гэгчээр өнөөх хөнгөлөлт нь эсрэгээрээ хохирол гэдэг үгээр солигдчихов. МАН-ыг 100 мянган орон сууцны хөтөлбөр зарлахад барилгынхан үнээ өсгөж, харин иргэд хямд байрны хүлээлтэд орчихсон. Энэ хөтөлбөр зарлагдахад 600-800 мянган төгрөгт багтаж байсан ам метр талбайн үнэ 1,7 сая төгрөгт хүрчихлээ. Ийнхүү хоёр нам барилгын зах зээлийг босохоогүй болтол нь шоглочихлоо. Улайрсан улстөрчид иргэдийнхээ амин чухал хэрэгцээг мөрий болгосны дүнд одоо аль ч үгүй хоцроод байна.
Гадаад улсуудын орон сууцжуулах хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн туршлагаас харахад ихэнхдээ газар, дэд бүтцийг нь төр нь шийдэж өгсөн байдаг. Ингэсэн тохиолдолд компаниудын гаргах зардал нь ч хамжааргатай болчихоор үнэ ч “байдагтаа” очдог бололтой. Зөвхөн Сингапурын туршлагаас харъя л даа. Иргэдээ орон сууцаар хангах замаар хөрөнгөжүүлэх, энэ нь амьдралынх нь баталгаа болж өгөхөд Сингапурын Ерөнхий сайд ихээхэн анхаардгаа хэлжээ. Ингэхдээ төр нь татвар, санхүүгийн бодлогоор дэмжлэг үзүүлдэг тухайгаа ч өмнө нь манай Ерөнхий сайдад хэлж байсан удаатай. Сингапурын иргэдийн 90 хувь нь орон сууц эзэмшдэг бөгөөд үүний 82 хувь нь нийгмийн даатгалын хуримтлалын сангаас орон сууцны санхүүжилт авчээ. Гэтэл Монголд нийгмийн даатгал төлсөн иргэдийнхээ мөнгийг төр нь идчихдэг, түүнийхээ төлөө хариуцлага хүлээдэггүй хэрнээ орон сууцжуулах хөтөлбөрийг сайн хэрэгжүүлсэн гэж өөрсдөдөө онц дүн тавих дуртай. Сандал ширээний хэрүүл болов уу үгүй юу хариуцлага, шударга ёсны тухай мундаг дуугардаг МАН, АН орон сууцжуулах хөтөлбөрөөр туг тахисныхаа хариуцлагыг хүлээвэл яасан юм. Харсаар байтал Туулын хөвөөнд орон сууцны хороолол бариулчихдаг тэд боломжийн үнэтэй орон сууц бариулах газрыг компаниудад олоод өгөх чадал уг нь бий. Гэвч дургүйд хүчгүйн үлгэрээр орон сууцжуулах хөтөлбөрийг ийнхүү замхруулж байна. Иргэд төрийн эхлүүлсэн луйварт итгэж хүлээсээр суух уу, эсвэл хариуцлага нэхэх үү гэдэг нь сонголт болон үлдэж байна.
