Б.СОЛОНГО
“100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлсний нэг жилийн ой тун удахгүй тохиох гэж байна. Харамсалтай нь энэ хөтөлбөрийн үр шимийг ганц мянга хүрэхгүй айл хүртэж, хямд эх үүсвэрээс зээл авч чадсан билээ. Харин буруу тодорхойлсон энэ хөтөлбөрийн балгаар тодорхой хэлвэл 2814 айл их, бага хэмжээгээр хохирол амссан. Хохирол гэдгийн цаана мөнгөнөөс гадна сэтгэл санаа, эд хөрөнгийн гэдэг утга давхар агуулагдаж байгаа юм шүү. “100 мянга” хэмээх энэ хөтөлбөрийн санхүүжилтийг анхнаас нь зөв шийдээгүйгээс болж дээрх 2814 өрх хашаа байшин, машин тэрэг гээд байгаа бүхнээ зараад байрны урьдчилгаанд өгсөн юм. Энэ хүмүүсээс өнөөдрийг хүртэл зээлээ авч чадаагүй, өөрөөр хэлбэл, хөтөлбөрийн нэг жилийн ойг хүлээлтийн байдалтай угтаж байгаа нь ч бий. Харин зарим хэсэг нь урьдчилгаа өгсөн компанидаа 10-20 хувийн алдангийг нь төлөөд гэрээгээ цуцалсан биз. Тэр хүмүүс доод тал нь 1-5 сая төгрөгийн хохирлыг амссан. Дээрээс нь зах зээлийн жамаар үнээ хэзээ ч алддаггүй үл хөдлөх хөрөнгө болох газар, байшингаа зарсан хохирол нь нэмэгдэнэ. “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг үргэлжлүүлэх бус нэгэнт байраа сонгоод урьдчилгаагаа төлчихсөн хүмүүсийн асуудлыг шийдэхийн тулд өнгөрсөн сард Хөгжлийн банкнаас 30 тэрбум төгрөгийг Төрийн банкинд шилжүүлсэн билээ. Энэ сургаар хүлээлтийн байдалд байсан зээл хүсэгчид Төрийн банкны Орон сууцны зээлийн төвийг өдөр бүр эргэж, тойрч байна. Нэг иргэний хэлж байгаагаар 30 тэрбумын санхүүжилт зээл хүссэн ээлж дарааллаараа шийдэгдэхгүй байгаад гомдолтой байлаа. Банкны ажил ямар шат дараатай, ямар эрэмбээр явагддагийг мэдэхгүй ч 30 тэрбум төгрөг түрүүчийн санхүүжилтээс хоцорсон иргэдийн хувьд хүрэлцэхгүй гэдэг нь ойлгомжтой. Нэг хүнд ойролцоогоор 50 сая төгрөгийн зээл олгоход 600 хүний асуудлыг л шийдэх мөнгө юм. Зээлээ шийдүүлж чадаагүй 2814 хүний хэд нь материалаа буцааж авсан, одоо зээл олголт нь ямар байгаа талаар Төрийн банкнаас мэдээлэл өгсөнгүй.
Угаасаа “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр иргэдэд хаалттай, хохиролтой үйлчилсэн шигээ төдий чинээ нууцлагдмал байдалд үргэлжилж байгаа юм. Хэрэв 30 тэрбум төгрөгийг авах эзэд нь нэгэнт тодорхой болчихсон бол иргэдийг ингэж чирэгдүүлж, уяж, хүлээлгэх шаардлага байхгүй баймаар. Саяхан нэг иргэн манай сонинд хандсан юм. Баянзүрх дүүрэгт шинээр баригдсан нэгэн хороололд байр захиалаад “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрт хамрагдахаар өргөдөл өгсөн байж. Байрныхаа гэрээг хийхдээ метр квадратыг нь нэг сая 300 мянган төгрөгөөр худалдаж авахаар болжээ. Урьдчилгаанд нь 13 сая төгрөг төлсөн байна. Гэтэл зээл нь шийдэгдэх боломжгүй, материалаа буцааж ав гэсэн хариу сонссон аж. Харин барилгын компани нь 20 хувийн алданги төлүүлнэ гэж. Ингээд 2.6 сая төгрөгөө зүгээр алдахгүйн тулд Засгийн газраас тодорхой шийдвэр гарах байх гэж горьдохоор шийджээ. 30 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт орсныг дуулаад баярласан боловч барилгын компани нь метр квадратынхаа үнийг нэг сая 700 мянга болгож нэмсэн байна. Гэрээ хийчихсэнийг сануулахад хэтэрхий удаан хүлээлгэсэн гэсэн хариуг өгчээ. Иргэд иймэрхүү маягаар л хохирч байна. Орон сууц гэдэг өнөөдөр жирийн иргэний нэг насны хөдөлмөр, бүх хөрөнгөөр үнэлэгдэж байгаа. Тиймдээ ч бид орон сууц авахдаа тун олон талаас нь бодож тунгааж, толгойгоо гашилгадаг. Өөрөөр хэлбэл, дэнчин тавьдаг. Гэтэл ядаж төр засаг нь иргэдийн энэ хатуу сонголтоор даажигнахгүй байж болдоггүй юм болов уу.