Оюутолгойн хувь нийлүүлэгчдийн хуралд орохоосоо өмнөхөн буюу өчигдөр 12.30 цагт Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Н.Батбаяр сэтгүүлчидтэй нээлттэй ярилцлага хийлээ. “Чингис” бондын зарцуулалтын талаар ярилцсан асуулт, хариултыг тоймлон хүргэж байна.

-Төслүүдээ бэлэн болгосны дараа “Чингис” бондын мөн­гийг босгож болоогүй юм уу гэсэн шүүмжлэл байна. Та үүнд ямар хариулт өгөх вэ?

-Төсөл бэлэн болгох нь монголчуудаас хамаарах асуудал. Харин бонд бос­гох нь гадаад зах зээлээс хамаарах зүйл. Яагаад өнгөрсөн оны арваннэг­дүгээр сард энэ бондыг босгосон бэ гэж үү. Яагаад гэвэл өнгөрсөн жил дэл­хий дахинд эдийн засгийн хямрал нүүрлэсэн. Улс орнуудын эдийн засгийн өсөлт саарсан. Энэ хямрал Монголыг тойроогүй дай­раад өнгөрсөн. Гадаадын хөрөнгө оруулалт хумиг­даж экспортын бүтээг­дэхүү­ний өсөлт буурсан. 30 сая тонн нүүрс экспорт­лох байснаас 21 саяыг нь л гаргалаа. Ингээд валю­тын орлого буурсан. Да­гаад төсвийн орлого буур­сан. Төсвийн алдагдал 600 гаруй тэрбумд хүрсэн. Хэ­рэв 1.5 тэрбум ам.дол­ларын бондын хөрөнгө орж ирээгүй байсан бол бид төсвийн алдагдлыг хааж чадах байсан нь эргэл­зээтэй. Валютын ханш огцом өөрчлөгдөх аюул нүүрлэх байсан. Энэ байдлаас гарах боломж нь бонд байсан юм. Мон­голын санхүүгийн зах зээлд энэ мөнгө орж ирсэн нь эдийн засгийг тайвш­руулах бодит хөшүүрэг болж чадсан 1.5 тэр­бум ам.доллараар юу хийх вэ гэдэг нь тусдаа асуудал. Гагцхүү тэр мөнгөний нөлөө нь ямар байгаа нь чухал. Монгол Улсад нүүр­лэсэн эдийн засгийн хям­ралыг зайлуулсан нь бон­дын гавьяа гэж ойлгож болно.

-Хамгийн гол нь бон­дын хөрөнгийг зарцуулах төслүүд түүхийгээрээ байгаа нь болгоомжлол дагуулж байна?

-Ний нуугүй хэлэхэд төслүүдээ бэлэн болго­чихоод хөрөнгөө босгоно гэсэн бол хэзээ ч бүтэхгүй байсан. Мөнгийг нь бэлэн болгочихоод байхад төсөл бэлдэхгүй байгаа юм чинь мөнгө нь байхгүй бол  худлаа даа худлаа гээд суугаад байна шүү дээ. Тэгэхээр асуудал мөнгөн­дөө биш хүндээ байгааг харуулж байна. Бид сайн ажиллаж, бас ажиллуулж чадахгүй байна. Тайлбар­ладаг шалтгаан нь мөнгө байхгүй гэдэг. Одоо мөнгө нь бэлэн байгаа юм чинь ажиллах ёстой.

-Дэмий өнгөрөөсөн хугацаанд хүүгийн төлбөрт багагүй мөнгө төлж байгаа юм биш үү?

-Манайд банкны зээ­лийн дундаж хүү 20-иод хувьтай байгаа. Тэгвэл “Чингис” бондын дундаж хүү 4.7 хувь. Зах зээл дээрх зээлээс хэд дахин бага хүүтэй. Өнөөдрийн байд­лаар 1.5 тэрбум ам.дол­лараас зарцуулалт хийг­дээгүй байгаа. Тэгсэн мөртлөө Монгол Улсын хувьд хүүгийн дарамт байхгүй байгаа гэдгийг албан ёсоор дахин хэлэ­хийг хүсч байна. Яагаад гээч. Энэ мөнгөний менеж­ментийг Монгол­банк хийж байгаа. Дотоод, гадаад банк санхүүгийн байгууллагад байршуулах замаар нэмэлт зардал үүсгэхгүйгээр зохицуулж байгаа. Бодит утгаараа хүүгийн зардалд нэг ч төг­рөгийн зардал гарахгүй.

-Энэ онд бондын хөрөн­гөөр яг ямар ажил хийх вэ. Бизнесийн төслүү­дээс гадна улсын хэм­жээнд хийгдэх дэд бүтцийн төслүүд бэлэн болсон уу?

-Энэ онд хийгдэх тодорхой ажлуудыг хэлье. Зургаан аймгийн төвийг Улаанбаатартай хар за­маар холбоно. Тодорхой хэлвэл Дорноговь, Дорнод, Дундговь, Өмнөговь, Баян­хонгор, Хөвсгөл аймгийн төвийг энэ онд багтааж холбоно. Үлдсэн аймгуудын замыг 2015 онд холбож дуусна. Ер нь замын санхүүжилтийг бон­дын хөрөнгөөс зуун хувь хийнэ. 300 сая ам.дол­лар зарцуулах төлөвлөгөө байна. Дотоодын замын компаниудаа бүгдийг нь ажилтай болгоно. Ком­паниуд тухайн жилд хэдэн км зам тавьж чадахаа тодорхойлж хүсэлт гаргас­ны дагуу хуваарилалтыг хийж байгаа.  Мөн Таван­толгойгоос Гашуунсухайт хүртэлх төмөр замын барилгын ажлыг энэ хавар эхлүүлнэ. Ер нь энэ онд төмөр замд оруулах бон­дын дээд хэмжээ 400 сая ам.доллар байх болов уу. Энэ салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалтыг түлхүү оруулах бодлоготой бай­гаа. Амжвал цагаан сараас өмнө тавдугаар цахилгаан станцын гэрээг үзэглэнэ.

-Төрийн өмчит компа­ниудад хэр хэмжээний хувь ногдох бол. “Эрдэнэс-Тавантолгой”, МИАТ гээд мөнгө гуйсан газар олон байна?

-Ер нь бол бондын эц­сийн шийдвэрийг Засгийн газрын хуралдаанаар гар­гана гэдгийг энд онцольё. “МИАТ” гурван шинэ онгоц авах зориулалтаар 200 сая ам.долларын санхүү­жилт хүсч байгаа. Манай улс олон улсын тээвэрт өөрийн гэсэн онгоцгүй шүү дээ. Энэ асуудлыг судалж байна. “Эрдэнэс-Тавантолгой” компанийн санхүү үнэ­хээр хүнд байгаа нь үнэн.  Компанийн зүгээс бүх өрөө дарахад шаардлага­тай хөрөнгийг “Чингис” бондоос гаргаж өгөхийг хүссэн. Ойролцоогоор 500 сая ам.доллар шаардлага­тай гэж мэдэгдсэн. Гэхдээ миний бодлоор энэ мөнгийг бондоос биш өөр эх үүсвэрээс санхүүжүү­лэх саналтай байгаа. Боломж нь ч бий.

-Бондын эргэн төлөлт хэзээ хийгдэх вэ. Үлдсэн 3.5 тэрбум ам.долларын бондыг хэзээ гаргах бол?

-2018 оны нэгдүгээр сарын 5-нд эхний 500 сая ам.долларыг төлнө. Тэр үед манай хөрөнгө оруу­лалт 10 их наяд төгрөгт хүрсэн байх болно. Тэгэ­хээр эргэн төлөлт болом­жийн байгаа биз. Харин үлдэгдэл 3.5 тэрбум ам.дол­ларыг эхний бон­дын үр дүнг харж байгаад хэлэл­цэнэ. Энэ оны сүү­лээс яригдаж эхлэх байх.