Б.СОЛОНГО
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилж, боловсруулсан Ашигт малтмалын хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг хөрөнгө оруулагчид, компанийн төлөөллүүд дахин хэлэлцлээ. Энэ удаагийн хэлэлцүүлэгт хууль боловсруулагч талаас төлөөлөл оролцсонгүй. Ашигт малтмалын шинэ хуулийг хэлэлцэж байгаа энэ үед Монголын уул уурхайн салбар тэрчигтээ хөдөлгөөнд орчихоод байгаа юм. Шинэ хуулийн талаар уул уурхайн салбарынхан олон шүүмжлэлийг хэлж байлаа.
Нэгдүгээрт, энэ хууль нь тодорхой үзэл баримтлалгүй, үндсэрхэг үзлийг хэт агуулсан, улстөрийн сонирхол давамгайлсан гэж дүгнэв. Шинэ хуулийн төслийг хэлэлцэж байгаа энэ үед Монголын уул уурхайн хувьцаа олон улсад хэдийнэ 60-70 хувь хүртэл уначихсан. Мөн олон улсад гаргасан “Чингис” бондын нэр хүнд унаж мэдэхээр байгааг “Алтандорнод Монгол” компанийн гүйцэтгэх захирал Б.Болд санууллаа. Түүнчлэн төрийн сонголтоор хайгуул хийх талбайг сонгон шалгаруулах болсон нь уул уурхайн эрэл, хайгуул хийдэг, энэ салбарын 90 гаруй хувийг бүрдүүлдэг жижиг аж ахуйн нэгжүүдийг шууд дампууруулахад хүргэх талаар Монголын геологичдийн холбооны гишүүн Э.Батмөнх хэллээ. Шинэ хуулийн агуулгад гадаадын хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлах санаа хэтэрхий их туссан талаар хэлэлцүүлэгт оролцогсод хэлж байсан юм. Монголын бизнесийн зөвлөлөөс манай улсын эдийн засаг уул уурхайгүй бол ямар байдалд орох, Оюутолгой байхгүй бол хэрхэх талаар судалгаа хийж байгаагаа тун удахгүй танилцуулна гэв. Хуулийн төслийг боловсруулахдаа утга агуулга, найруулгын маш олон алдаа гаргасныг хуульч Б.Баярмаа хэллээ. Тухайлбал, ялгаатай байдлаар илэрхийлсэн 124 заалт, жинхэнэ нэрийг олон тоогоор илэрхийлсэн 31 заалт, хоёрдмол утгатай 63 заалт, Үндсэн хуультай зөрчилдсөн байж болох 15 заалт, шууд уншаад ойлгогдохооргүй 178 заалт, өөрөөр ойлгогдож болох 24 заалт орсон. Дээрээс нь уялдаа муутай, тунхагласан шинжтэй, хүч оруулсан нэр томьёо хэрэглэсэн зэрэг боловсруулалтын олон алдаа байгааг тэрээр хэлсэн юм. Мөн орон нутагт олон шатны эрх мэдлийг өгсөн нь уул уурхайн үйл ажиллагаа дундаасаа тасалдах эрсдлийг дагуулж байгаа талаар санууллаа. Мөн сорчилж олборлох тухай заасан боловч ашигт малтмалын ямар агуулгатайг сор гэж үзэх, хэн түүнийг шүүн тунгаах талаар тодорхой заалт оруулаагүй нь учир дутагдалтай гэж хөрөнгө оруулагчид хэлсэн юм. Хуулийн төслийн ажлын хэсэгт хөрөнгө оруулагч, геологичдоос төлөөлөл оруулах талаар Ерөнхийлөгчийн тамгын газарт санал хүргүүлсэн талаар МУУҮА-ийн гүйцэтгэх захирал Н.Алгаа хэллээ. Хуулийн төслийн талаар гомдолтой байгаа салбарынхан бол геологичид юм. Тэдний байр суурь ямар байгааг товчхон хүргэе.
Геологич М.Тодбилэг:
-Газрын хэвлийн тухай хууль гэж бий. Энэ хууль бол бүх хуулийн шүхэр. Тиймээс Газрын хэвлийн тухай хуулиа сайжруулж гаргачихаад дараа нь Ашигт малтмалын тухай хуулиа ярих хэрэгтэй байх.
Монголын геофизикийн холбоо н.Цэдэнбалжир:
-Орон нутгийн оролцоог зохистой төвшинд байлгах хэрэгтэй. Зөвшөөрлийн тоо үнэхээр хэрээс хэтэрсэн байна. Геологи, уул уурхайн салбар Монголын тусгаар тогтнолд заналхийлсэн нэр зүүчихлээ шүү дээ.
Геологич н.Готовсүрэн:
Энэ хуулиас зургаан зорилго л харагдаж байна. Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлах, нөхөн сэргээлтийг чангатгах, төрийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хувийн геологичдыг шахах, жижиг дунд компаниудыг хязгаарлах, хөрөнгө оруулалтын эрсдлийг тооцох боломж олгохгүй байх. Хэрэв ийм зорилго байгаа бол тодорхой болгох хэрэгтэй. Бүхэл бүтэн салбарыг унагах бодлого байгаа нь харамсалтай. Улстөрийн сонирхлоор хийсэн хууль гэдэг нь харагдаад байна.
