М.ЦЭЦЭГ
“Уул уурхайн салбарын орлогыг Монгол Улсын хөгжилд зохистой ашиглах нь” сэдэвт хэлэлцүүлэг өчигдөр НҮБ-ын байранд боллоо. Хэлэлцүүлгийг НҮБ болон Сангийн яамнаас хамтран зохион байгуулжээ. Хэлэлцүүлгийг НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн суурин төлөөлөгч хатагтай Сезин Синаноглу нээв. Мөн УИХ-ын гишүүн, Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн, Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн дэд сайд Б.Цогтгэрэл, Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн дэд сайд Б.Тулга, Монгол Улс дахь Дэлхийн банкны суурин төлөөлөгч хатагтай Корали Геверс, эдийн засагч Д.Жаргалсайхан, доктор Ч.Хашчулуун нар хэлэлцүүлэгт оролцов.
Монгол Улсын үндэсний орлогын томоохон хувийг уул уурхайн нөөц баялаг эзэлдэг. Өнгөрсөн онд уул уурхайн салбараас нийт экспортын 89, улсын төсвийн орлогын гурав нэг, Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 22 хувийг бүрдүүлжээ. Байгалийн нөөц баялаг ихтэй орнуудын хувьд хөгжлийн чиг хандлагыг дорвитой өөрчлөх онцгой боломжийг уул уурхай олгодог. Гэвч улс орнууд тэрхүү боломжоо үр дүнтэй ашиглаж чаддаггүй тохиолдол олон. Тухайлбал, Ботсвани, Чили, Индонез зэрэг улс эрдэс баялгаа оновчтой ашиглан улс орныхоо эдийн засгийн хөгжлийг тогтворжуулж чадсан бол Чад, Нигер улс байгалийн баялгаа үр ашиггүй зарцуулснаар хүний хөгжлийн индексээр хамгийн доогуур үзүүлэлттэй орны тоонд ордог байна. Нөхөн сэргээгдэшгүй баялгийг зохисгүй ашиглах нь байгаль орчинд хамааралтай олон асуудлыг бий болгохоос гадна баялгаас орох урт хугацааны орлогын урсгалд сөрөг нөлөөтэй гэнэ. Тэгэхээр Монгол Улс аль чиглэлд явах вэ. Уул уурхайн салбарын орлогыг оновчтой удирдан зарцуулахад хөгжлийн өнөөгийн хэрэгцээг хангах болон хойч үедээ хуримтлал үлдээх зэрэг сонголтыг хэрхэн хангах вэ гэсэн асуулт энэхүү хэлэлцүүлгийг явуулах үндэслэл болжээ. Өнөөдрийн байдлаар манай улс Тогтворжуулалтын сан байгуулж, дэд бүтцэд хөрөнгө оруулж, иргэддээ хувь хишиг тараах зэргээр уул уурхайн орлогыг ашиглаж байна. Энэхүү хэлэлцүүлэг нь уул уурхайн салбарын орлогыг хүний хөгжилд зөв зохистой ашиглах механизмыг тодорхойлоход чухал ач холбогдолтойг хэлэлцлээ. Монголд сургамж болохуйц бусад оронд тохиолдсон хүндрэл бэрхшээл, мөн сайн туршлагыг ч ярилцав.