С.УРТНАСАН

Монголын баримт шалгах төвөөс бие даасан хараат бус редакцыг бий болгох, олон нийтийн төлөөх сэтгүүл зүйг хөгжүүлэх, хуурамч мэдээллийн эсрэг үнэн бодит  мэдээллийг дэмжих зорилготой “Баримтад нэгд” аяны хүрээнд зохион байгуулж буй  гишүүнчлэлийн хөтөлбөрөө олон нийтэд танилцууллаа.

Энэхүү үйл ажиллагаа нь цахим орчин дахь хуурамч, ташаа мэдээлэлд олон нийтийг төөрөгдүүлэхээс сэргийлэх, мэдээллийн эх сурвалжийг шалгаж хэрсүү ханддаг хэрэглэгчдийн хүрээллийг тэлэх, мөн хуурамч мэдээллийн манипуляцыг таньж мэддэг, чухал мэдээллийг баталгаат эх сурвалжуудаас авдаг иргэдийг олон болгож бусдадаа хуваалцдаг коммьюнитиг бий болгох зорилготой юм.

Баримт шалгалт гэдэг нь цахим орчинд тарсан эргэлзээтэй мэдээллийг нээлттэй судалгааны сан болон хууль эрх зүйн орчин, мөрдөгддөг шийдвэрүүдийн хүрээнд нягталж, эх сурвалжуудын тодруулга болон техникийн аргаар бодит үнэн байдлыг олж тогтоохыг хэлдэг байна.

Үйл ажиллагааны үеэр хэвлэл мэдээллийн байгууллагад санхүүжилт босгох олон улсын туршлага болон “Монголын баримт шалгах төв”-д нэвтрүүлж байгаа гишүүнчлэлийн талаар мэдээллээ. Мөн хуурамч мэдээллийн хор нөлөө, түүнээс сэргийлэх, олон нийтийн мэдээллийн боловсролд хувь нэмэр оруулахад чиглэсэн шийдлүүдийн талаар дараах панелистууд хэлэлцлээ.

Хэлэлцүүлгийн эхэнд “Сүү” ХК-ийн талаарх гурван материал Монголын баримт шалгах төвд шалгагдсан ба энэ мэтчилэн асуудлууд байгууллагын үйл ажиллагаанд хэрхэн нөлөөлдөг болон тухайн үед авдаг арга хэмжээний талаарх панелистуудын харуилтыг хүргэж байна.

“Сүү” ХК Маркетинг Борлуулалт хариуцсан дэд захирал Г.Пэлжидмаа:  Хуурамч мэдээллийн хандалт богино хугацаанд өндөр байдаг

-Хэлэлцүүлгээр чухал сэдвийг хөндөж байгаад баяртай байна. Манай компанид 2024 онд энэ төрлийн гүтгэлгийн шинж чанартай хуурамч, зохион байгуулалтай мэдээллийн гурван тохиолдол гарсан. Эхний кейс бидний урд өмнө нь харж байгаагүй сувгаар фейсбүүк платформаар 2000 гаруй хариу үйлдэл, 24-25 мянга гаруй хүмүүсийн хуваалцсан хандалттайгаар гарч ирсэн. Тухайн мэдээлэл нь  “Сүү” ХК бүтээгдэхүүн хорт хавдар үүсгэх химийн хортой бодистой. Мөн Хятад улсаас хуурай сүүг импортоор оруулж ирдэг гэсэн агуулгатай байсан. Түүнийгээ эх сурвалж болгохдоо ТВ8 телевизэд өгч байсан нэлээд эртний НЭМБ-ын мэргэжилтний хуурай сүүний талаарх агуулгыг тасалж, ХХААХҮЯ-ны тухайн үеийн сайдын импортын хуурай сүүний талаарх мэдээллийг голлон оруулж хуурамч мэдээлэл цацаж байсан. Хандалт нь тийм богино хугацаанд тэр хэмжээний өндөр байх боломжгүй санагдаж байв. Бид дотоод журмын дагуу ажлуудаа хэрэгжүүлэхийн хажуугаар энэ худал мэдээлэл гүтгэлгийн цаадах эзэн холбогдогчийг олохыг эрмэлзсэн. “Сүү” ХК нь 1958 хойш 60 жилийн хугацаанд сүү сүүн бүтээгдэхүүн, хүнсний үйлдвэрийн чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа хүнсний үйлдвэрлэлийн стандартыг нэвтрүүлсэн компани. Малчнаас авч байгаа сүүг 32 төрлийн чанарын үзүүлэлтээр шалгаж ямар нэгэн нэмэлт бодисгүйгээр хэрэглэгчдэд хүргэдэг ил тод мэдээлэлдэг хэзээний итгэлтэй брэнд. Тухайн үед үнэнч хэрэглэгчид маань бүтээгдэхүүнээ өмөөрөх ч гэх юм уу, дэмтэй үйлдлүүдийг хийж байлаа. “Сүү” ХК-д ажилладаг 700 гаруй ажилчид, 2500 гаруй малчдаас өглөө бүр сүүгээ авдаг байсан, энэ бүх хүний хөдөлмөрийг хуурамч мэдээллээр үгүйсгэсэн үйл явдал болсон. Худалдан авалт огцом буурахгүй ч энэ төрлийн хуурамч мэдээлэл тарснаар хэрэглэгчдийн итгэлд их, бага хэмжээний эргэлзээ үүснэ.

Child.mn-ийн Үүсгэн байгуулагч А.Уянга: Хүүхэдтэй холбоотой худал ташаа мэдээлэл эцэг эхчүүдийг буруу шийдвэр гаргахад нөлөөлдөг

-Хүүхэдтэй холбоотой мэдээлэл хүн бүрийн сэтгэлд ойр тусдаг. Энэ нь нэг талаараа эцэг эхчүүдийг буруу шийдвэр гаргахад нөлөөлдөг бол нөгөө талаараа сэтгүүл зүй, медиа, редакцуудын хараат бус байдал хумигдах нөхцөл шалтгаан болж томоохон сөрөг нөлөөллийг үзүүлж байна. Жишээ болгож дурдахад умайн хүзүүний хорт хавдрын вакцины талаарх хуурамч мэдээллээс болж өрхийн эрүүл мэндийн байгууллагад хуульд заасан хүүхдийн товлолт вакцинаас цөөн тооны эцэг эхчүүд татгалзаж байгаа талаарх мэдээлэл байна. Нэгэнт тархсан худал ташаа мэдээллийг бид араас нь хэчнээн залруулж зөвтгөсөн ч эцэг эхчүүд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байх хэмжээнд хуурамч мэдээлэлд автсан байдаг. Энэ нь эргээд хүүхдийнхээ ирээдүйд гарах эрүүл мэндийн асуудлыг золиосолж шийдвэрт хүрч байгаа хэрэг. Наад зах нь мэдээлэл авч байгаа эх сурвалжаа нягталж баттай мэдээллийг авдаг дадалтай болох хэрэгтэй.

Монгол банкны холбооны Мэдээллийн аюулгүй байдлын мэргэжлийн зөвлөлийн дарга Б.Болдбаяр: Хэрэглэгчид мэдээлэл дутмагаас болж хохирдог

-Банк цахим хэлбэрт шилжээгүй байх үед Олон улсад гардаг байсан хэргүүд Монголд гардаггүй байсан. Бид өөр улс орнуудад гарч байгаа залилан, гэмт хэргүүдийн талаарх дүрслэлийг мэддэг учраас сэргийлж чаддаг ч байсан байж мэднэ. Интернэт банкийг тодорхой шаардлагатай үед ашиглах хэмжээний хэрэглээтэй байж байгаад цар тахлын үед зайнаас харьцах шаардлага гарахад, энэ төрлийн хэрэглээ хийдэг хүмүүс мэдээлэл дутуугийн улмаас системийн алдаан дээр ажиллуулж залилан хийх нөхцөлийг бүрдүүлж өгсөн гэж анзаарсан. Байгууллагууд цахим технологи руу хөрвөж байна. Үүнд хамгаалалт, аюулгүй байдал хамгийн чухал учраас мэдээлэл аюулгүй байдлын стандартуудыг хангаж ажиллах шаардлагатай.

Хувийн санхүүгийн оновчтой удирдлагын тухай контент бүтээгч Г.Ану: Дижитал орчин дахь аюулгүй байдлаа хариуцлагатай хэрэглээгээр дамжуулж хүртэх хэрэгтэй

-Бид аюултай байдлаас өөрсдийгөө сэргийлэх биш намайг хамгаалах ёстой гэсэн бодолтой байдаг. Банк санхүүгийн салбарт үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа компани болон хууль ёсны дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа зохицуулалттай орчинд ажиллаж байгаа компани болгон хэрэглэгчийн мэдээлэл, аюулгүй байдлыг хангах бүхий л аргачлалуудыг хэрэгжүүлдэг. Технологиор хэрэглэгчийн аюулгүй байдлыг маш сайн хангадаг ч эцсийн мөчид хэрэглэгч өөрөө өөрийнхөө мэдээллийг бусдад өгчихдөг. Хувийн санхүүгийн оновчтой удирдлагыг нэвтрүүлсэн ёс зүйтэй зүйлсийг бид өөрсдөө олж мэдэж байх хэрэгтэй.

“Ноорог” медиа, Үүсгэн байгуулагч, гүйцэтгэх захирал О.Уламсайхан: Мэдээлэл авах биш авахгүй байх суваг нь чухал

-Алгоритм талаасаа зохион байгуулалттай худал мэдээлэл тараах нь маш амархан болчихсон санагдаж байгаа. Жишээ нь, сошиал медиа дээр нэг ижил түвшний контентыг олон сувгаар цацахад метагийн алгоритм танаж чаддаггүй. Нэг ижил агуулгатай контентын хандалтыг багасгаж эсвэл хязгаарлахгүй байгаа нь худал мэдээлэл түгээх нь тэр хэмжээний амархан байгааг харуулж байна. Бид өөрсдөө худал мэдээллийг эсэргүүцдэг, худал гэдгийг нь эх сурвалжтайгаар баталж түгээж сурах хэрэгтэй. Мөн олон нийт өөрсдийн хүрээлэлд ямар худал мэдээллүүд байна, тэдгээр хуурамч мэдээллийг ямар албан байгууллага тогтмол түгээж байна вэ гэдэг дээр анхаарах ёстой. Худал мэдээлэлтэй тэмцдэг олон хүмүүс гарч ирснээр худал мэдээллийн шуургатай илүү сайн тэмцэж чадах юм байна гэж бодсон.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2025 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 3. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 61 (7558)