З.БАТЦЭЦЭГ
Эрүүл бус хооллолт нь дэлхийн олон сая хүний эрүүл мэндийн олон асуудалд нөлөөлдөг. ДЭМБ-ын мэдээлснээр 2.2 тэрбум хүн илүүдэл жинтэй эсвэл таргалалттай байна. Энэ байдал улс орнуудын гүйцэтгэлд ч нөлөөлж байна - хөдөлмөрийн бүтээмж буурч, эрүүл мэндийн даатгалын зардал нэмэгдэж байна. Тэд элсэн чихэр, өөх тосны татвар, зар сурталчилгааны хязгаарлалт зэрэг эдийн засаг, санхүүгийн шийдлүүд зэрэг хортой байж болзошгүй хүнсний бүтээгдэхүүнтэй тэмцэхийг оролдож байна. Ийм шийдлийг олон арван улс аль хэдийн хэрэгжүүлж эхэлсэн. Гашуун хэрэгцээ - "Lenta.ru" материалд.
Таргалалт нь 12 төрлийн хорт хавдар, зүрх судасны өвчин, чихрийн шижин өвчнийг үүсгэдэг. Илүүдэл жин нь цусны даралт ихсэх, буруу хооллолт, тамхины дараа нас баралтын дөрөв дэх гол шалтгаан юм. Европын бүс нутагт жил бүр 1.2 сая гаруй хүн таргалалттай холбоотой асуудлаас болж нас бардаг. Үүний зэрэгцээ таргалалттай хүмүүсийн тоо нэмэгдэж байна - сүүлийн 40 жилийн хугацаанд энэ нь гурав дахин нэмэгджээ.
2 их наяд доллар- таргалалтаас үүдэн эдийн засагт үзүүлж буй жилийн алдагдал юм. Энэ бүхэн хүн ам, эдийн засагт сөргөөр нөлөөлж байна. 2014 оны тооцоогоор таргалалтаас үүдэлтэй жилийн алдагдал нь дэлхийн ДНБ-ий бараг гурван хувь буюу хоёр их наяд орчим доллартай тэнцэж байна. Сөрөг нөлөөллөөрөө энэ нь зөвхөн тамхи татах, терроризм, зэвсэгт мөргөлдөөнүүдийн өмнө орж байсан.
Тэд муу хүнсний хэрэглээг ашиггүй болгох гэх мэтээр асуудлыг даван туулахыг оролдож байна. Гол арга бол чихэрлэг ундаа эсвэл илчлэг ихтэй хоол хүнсэнд татвар ногдуулах явдал юм. Тэгвэл өнөөдөр 50 гаруй улс хийжүүлсэн ундаанд татвар ногдуулаад байна. Судалгаанаас харахад энэ арга нь хийжүүлсэн ундааны борлуулалтыг бууруулахад тусалдаг боловч энэ нь таргалалттай хүмүүсийн тоог бууруулахад тустай эсэхийг баттай хэлэх боломжгүй хэвээр байна.
"Өөхний татвар"-ыг Европт анх удаа Дани нэвтрүүлсэн: 2011 онд эрх баригчид 2.3 хувиас дээш ханасан өөх тос агуулсан бүх бүтээгдэхүүнд онцгой албан татвар ногдуулсан. Зөвхөн чипс болон бусад хэрэгцээгүй хоол хүнс төдийгүй цөцгийн тос, ургамлын тос, сүү, бяслаг хүртэл "өөх тосны татвар"-д хамрагдсан. Гэвч туршилт бүтэлгүйтсэн - тус улсад хүнсний үнэ өсч, Даничууд хөрш Германаас худалдан авч эхлэв. Хууль шүүмжлэлд өртөж, 2013 он гэхэд татварын үйл ажиллагаа зогссон. Гэсэн хэдий ч судлаачид энэ хугацаанд жимс, хүнсний ногооны хэрэглээ нэмэгдсэн болохыг тогтоожээ. Гэсэн хэдий ч хүмүүс давс ихтэй хоол хүнсийг их хэмжээгээр худалдан авч эхэлсэн нь эрүүл мэндэд эрсдэл учруулдаг.
Данитай зэрэгцэн Унгар эрүүл бус хоолны дэглэмийн эсрэг тэмцэж эхэлсэн: тэнд 2011 онд их хэмжээний элсэн чихэр, давс, нүүрс ус, кофеин агуулсан хоолонд татвар ногдуулсан. 2016 он гэхэд хүмүүсийн 19 хувь нь чихэрлэг ундааны хэрэглээгээ багасгасан байна. Нийт татварын дөрвөн жилийн хугацаанд 73 хувь нь муу хүнсний хэрэглээгээ бууруулсан байна. Эдгээрийн гуравны хоёроос илүү нь ус, жимс, хүнсний ногоо гэх мэт илүү эрүүл хоолонд шилжиж эхэлжээ.
Хэсэг хугацааны дараа Франц түргэн хоолны эсрэг нэгдэв. Тэнд 2012 онд элсэн чихэр, амтат ундаанд татвар ногдуулсан бол 2017 онд нийтийн хоолны газрууд иргэдэд хийжүүлсэн ундааг хязгааргүй хэмжээгээр үнэгүй болон тогтсон үнээр зархыг хориглосон хууль баталсан. Мөн тус улсад 2004 оноос хойш сургуулиудад жимс, уснаас өөр хөнгөн зууш, ундаа зардаг автомат машин ажиллуулахыг хориглосон. Мөн 2011 онд кетчупийг сургуулийн үдийн хоолноос хассан бол шарсан төмс долоо хоногт нэгээс илүүгүй удаа цэсэнд орж болно. Эдгээр арга хэмжээний хүрээнд Францад илүүдэл жинтэй хүмүүсийн тоо багасч байна. 2015 онд 49 хувь байсан бол 2020 онд 47.3 хувь болж буурсан.
Улс орны хүн амын бараг гуравны хоёр нь илүүдэл жинтэй байдаг Их Британид 2018 оноос чихэрлэг ундаанд татвар ногдуулсан. Эрх баригчид анх 2016 оны 3-р сард ийм төлөвлөгөөг зарласан бөгөөд үүний дараа хийжүүлсэн ундаа үйлдвэрлэгчдийн тал хувь нь бүтээгдэхүүнийхээ сахарын хэмжээг бууруулжээ. Үүний үр дүнд супермаркетуудад элсэн чихэр ихтэй ундаа цөөрч байна (2015-2019 онд тэдний эзлэх хувь 49-өөс 15 хувь болж буурсан). Кембрижийн их сургуулийн эрдэмтэд чихрийн татвар нь өсвөр настай охидын таргалалтын түвшинг 8 хувиар (өөрөөр хэлбэл жилд 5000 орчим хүн) бууруулсан гэж дүгнэжээ. 2014-2020 оны хооронд таргалалтын түвшний өөрчлөлтийг үнэлэв.
Эрх баригчид нэгэн зэрэг өөр замаар явахыг зорьсон: 21:00 цаг хүртэл бургер, пицца, шарсан төмс зэргийг телевизээр сурталчлахыг хориглох хуулийн төсөл боловсруулсан. Гэвч уг арга хэмжээг хойшлуулсан нь шүүмжлэл дагуулсан. Хорт хавдар судлалын судалгаагаар 2040 он гэхэд Британичуудын 71% нь илүүдэл жинтэй болно (өнөөдрийн 64%). Таргалалттай тэмцэх холбооны захирал Кэтрин Женнер "Муу хүнсний сурталчилгааны хязгаарлалтыг хойшлуулах нь тийм ч сайн алхам байгаагүй" гэж мэдэгджээ.
Бүтээгдэхүүнд ногдуулах аливаа татварын сул тал нь энэ бүхэн хэрэглэгчийн хэтэвчинд хүнд тусдаг. Нөгөөтэйгүүр, таргалалттай холбоотой асуудлын цар хүрээ, чихрийн шижин өвчний эрсдэл нь эдгээр эрсдэлтэй тэмцэх арга замыг эрэлхийлэхэд хүргэдэг. Мэргэжилтнүүд нэгдсэн арга барил шаардлагатайг тэмдэглэж байна. Амьжиргааны түвшинг дээшлүүлж, ядууралтай тэмцэх хэрэгтэй, ингэснээр ард иргэдийн орлого хямд бургер биш чанартай, эрүүл хоол идэх боломж бүрдүүлнэ.
Эх сурвалж www.polit.mn
