С.УЯНГА
“Зууны мэдээ” сонин салбар салбарын тэргүүлэгчид, шинийг санаачлагчдыг “Leaderships forum” буландаа урьж, Монгол Улсын хөгжлийн гарц, боломжийн талаар ярилцаж тэдний сонирхолтой шийдэл, санаануудыг уншигчиддаа хүргэдэг билээ. Ээлжит зочин Сангийн яамны Санхүүгийн бодлогын газрын дарга Б.Сүх-Очирийн хэлсэн онцлох эшлэлийг хүргэж байна.
-Шинэ сэргэлтийн бодлого Монгол Улсын эдийн засгийн харaат бус, бие даасан байдлыг бэхжүүлэх, цар тахлын эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах, хөгжлийг хязгаарлагч хүчин зүйлсийг цаг алдалгүй шийдвэрлэж, “Алсын хараа-2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх суурь нөхцлийг бүрдүүлнэ гэж харж байгаа. Мөн эдийн засаг, дэд бүтэц болон төрийн бүтээмжийг сайжруулахад чиглэсэн 10 хүртэлх жилийн хугацаанд хэрэгжих дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөр болох юм.
-Бодлогыг боловсруулахдаа эдийн засгийг потенциал хэмжээнд тэлэхэд хязгаарлах нөлөөг үзүүлж буй хүчин зүйлс байгааг олж тогтоон, тэдгээр гацааг арилгах хүрээнд боомт, эрчим хүч, аж үйлдвэржилт, хот хөдөө, ногоон хөгжил, төрийн бүтээмж гэсэн зургаан сэргэлтийн хүрээнд бодлогын арга хэмжээг хувааж авч үзсэн.
-Бидний өмнө батлуулж, үйл ажиллагаандаа чиглэл болгон ашиглаж байгаа бодлогын баримт бичгүүд “COVID-19” цар тахлаас өмнө боловсруулж суурь тооцоолол нь хийгдэж байсан. Өөрөөр хэлбэл, “COVID-19”-ийн нөлөөллийг тооцоолоогүй байсан гэсэн үг. Иймд Монгол Улсын хөгжлийн болон бусад бодлогын дэвшүүлсэн зорилго, зорилтод хүрэхийн тулд шилжилтийн үеийн бодлого зайлшгүй хэрэгтэй байна.
-Шинэ сэргэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлснээр урт хугацаанд эдийн засгийн өсөлт дунджаар зургаан хувьд хадгалагдаж, нэг хүнд ногдох үндэсний орлого хоёр дахин нэмэгдэж, ажиллах хүчний оролцооны түвшин 65 хувьд хүрнэ. Боомтын хүчин чадлыг гурав дахин нэмэгдүүлж, эрчим хүчний эх үүсвэрийг хоёр дахин өсгөнө гэж тооцоолсон.
-Шинэ сэргэлтийн бодлогод тусгасан 20 багц төслийг бүтцийн хувьд задалж үзвэл, эрчим хүчний сэргэлтийн 21, боомтын сэргэлтийн хүрээнд хэрэгжих 44, аж үйлдвэрийн 15, хот хөдөөгийн сэргэлтийн зургаа, Ногоон хөгжлийн сэргэлтийн таван төсөл болон Төрийн бүтээмжийн сэргэлтийн гурав, нийт 94 төслийг 100.0 их наяд төгрөгийн төсөвт өртөгтэйгөөр хэрэгжүүлэхээр байна. Эдгээр төслүүдийн хэрэгжилтийн явцаас танилцуулахад, 62 төсөл хэрэгжиж эхэлсэн бол 32 нь төлөвлөлтийн үе шатанд байна. 2022 онд долоон төсөл, 2023 онд 12, 2024 онд 35, 2025 онд 10, 2026 онд тав, 2027 онд хоёр, 2040 онд нэг төсөл хэрэгжиж дуусна гэж төлөвлөсөн. Харин хугацаа нь тодорхойгүй 22 төсөл байна.
- Шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд 100 орчим их наяд төгрөгтэй тэнцэх төсөвт өртөг бүхий төсөл, хөтөлбөрүүдийг арван жилийн хугацаанд хэрэгжүүлснээр жилд дунджаар 10 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэж ойлгогдож байгаа байх. Хөрөнгө оруулалтыг татах цаглабарын хувьд бид одоо нэгэнт санаачилж, хэрэгжүүлж эхлээд байгаа дэд бүтцийн төслүүдийн хэрэгжилтийг хангах, эрчимжүүлэх замаар 2024 он хүртэл анхаарч ажиллах болно.
-Хөгжлийн банкууд үйл ажиллагаа явуулах мөчлөгийн хугацаандаа олон төрлийн сорилттой тулгардаг. Тэр дундаа зээлийн болон зах зээлийн эрсдэл хамгийн тулгамдсан асуудал байдаг. Учир нь Хөгжлийн банк улсын төсвөөс болон хувийн сектороос бие даан санхүүжүүлэх боломжгүй томоохон хэмжээний төсөл, арга хэмжээг санхүүжүүлдэг онцлогтой. Өөрөөр хэлбэл, Засгийн газрууд өртгөө нөхөх боломжгүй, нийгмийн ач холбогдолтой төсөл, арга хэмжээг улсын төсвийн орлогоор санхүүжүүлдэг бол хувийн сектор буюу арилжааны банкууд өртгөө нөхөх, барьцаа баталгаагаар 100 хувь хангагдсан эрсдэл багатай төслүүдэд санхүүжилт олгодог. Харин Хөгжлийн банк эдгээрийн хооронд үүсэх орон зайд санхүүжилт олгодог буюу нийгэм, эдийн засгийг дэмжих үүрэгтэй бодлогын байгууллага юм.
-Улсын хөгжлийг хязгаарлагч хүчин зүйлс, тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх, эдийн засгийн түгжээг арилгахын тулд Хөгжлийн банк бодлогын банк гэдэг утгаараа нэн тэргүүнд шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд тодорхойлсон томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлнэ. Нөгөө талдаа уул уурхайн бус экспортыг дэмжих, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх, гадаад худалдааны санхүүжилтийн тогтолцоог хөгжүүлэх, олон улсын түвшинд хүргэх чиглэлээр экспортлогч компаниудад хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийг олгох зорилттой байна. Ингэхдээ банк нь санхүүжилт хүсэгч, зээлдэгчийн үйл ажиллагаа, бизнесийн мөчлөг, санхүүжилтийн зориулалт, өрсөлдөх чадвар, санхүүгийн болон эрсдэл даах чадамжид нийцсэн санхүүжилтийн төрөлжсөн арга хэрэгслийг ашиглах буюу төслийн хөгжүүлэлт бойжуулалтаас эхлэн схемийг тодорхойлж санхүүжүүлнэ. Мөн салбарын уялдааг харж кластер байдлаар, хамтын санхүүжилт, синдикат хэлбэрээр санхүүжүүлнэ.
-Эрчим хүчний эх үүсвэр, дамжуулах, түгээх, шугам сүлжээг шинээр барьж байгуулан, хүчин чадлыг өргөтгөн нэмэгдүүлж, эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хангамжийн найдвартай байдлыг дээшлүүлнэ. Сэргээгдэх эрчим хүчийг зохистой харьцаагаар хөгжүүлэн, усан болон хуримтлуурын станц барьж, эрчим хүчний нэгдсэн системийн найдвартай, тогтвортой байдлыг ханган, эрчим хүчний салбарыг санхүү, эдийн засгийн бие даасан тогтолцоонд үе шаттайгаар шилжүүлэх томоохон үр дүн төлөвлөж Шинэ сэргэлтийн бодлогод эрчим хүчний салбарт нийт 21 төслийг хэрэгжүүлэхээр тусгасан байна.
-Шинэ сэргэлтийн бодлогын суурь судалгаа тооцооллыг хийхдээ Монгол Улсын хөгжилд хамгийн том нөлөөтэй, суурь хязгаарлагч хүчин зүйлийг олж, тэдгээрийн асуудлыг шийдэхийг эрэлхийлсэн. Шинэ сэргэлтийн бодлого амжилттай хэрэгжихэд мэдээж төрийн оролцоо, бүтээмжийн өсөлт, ирээдүйд бидний харж буй төр гэсэн ойлголт чухал юм. Бид төрөөс үзүүлэх үйлчилгээг цахимжуулж, Засгийн газрын бүтэц, зохион байгуулалтад цогц шинжилгээ хийж, үнэлэлт дүгнэлт өгч, оновчтой бүтцийг тогтоон, төрийн зарим чиг үүргийг хувийн хэвшил, мэргэжлийн холбоодод шилжүүлэхэд анхаарч ажиллана.
-Цаашид төрийн байгууллага тэр тундаа төрийн өмчит аж ахуйн нэгжүүдийн үр ашиг, засаглалыг сайжруулж, олон нийтийн шууд хяналтад оруулах ажлыг зохион байгуулах нь нэн тэргүүнд тавигдах арга хэмжээ болох учиртай. Үүний тулд өнөөг хүртэлх алдааг давтахгүй байх нь чухал. Тухайлбал, төр хувийн хэвшилтэй өрсөлдөж үйл ажиллагаа эрхлэхгүй, зөвхөн стратегийн ач холбогдол бүхий салбарт, эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх чухал ач холбогдолтой томоохон төслийг хэрэгжүүлэх зорилгоор, мөн төрөөс үнэ тарифын зохицуулалт хийдэг, хувийн салбарын хүчрэхгүй, нийтийн ашиг сонирхлын үүднээс зайлшгүй эрхлэх үйл ажиллагааны чиглэлд компани байгуулдаг байх, бизнесийн үйл ажиллагааны удирдлагад хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөх байдлыг хязгаарлаж, бизнесийн шийдвэрийг “улс төрийн нөлөөлөл”-өөс ангид гаргадаг байх зэрэг зарчмыг мөрдөж ажиллах юм.
Эх сурвалж: www.polit.mn
